Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Deniz Ulaştırma Mühendisliği, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: CENGİZ GÖRKEM AKIN
Danışman: İsmail Çiçek
Özet:
Gemi inşa sektörünü
canlı tutmak için atılan adımlardan belki de en büyüğü ve en önemlisi olan
milgem projesiyle birlikte, sektörde tartışılan ama üzerine hiç akademik bir
çalışma yapılmamış olan konulardan biridir bu tez çalışması.
Bu tez çalışmasının
içerisinde giriş bölümünde yerli ürün ve milli ürün kavramlarının tanımlamaları
yer almaktadır.
Yerli ürün kavramının
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından net ve anlaşılır bir sınırlar
içinde anlatımı yer alırken aynı tanım milli ürün için yer almamaktadır.
Sektörün içinde belli
konumlarda bulunan insanların fikirlerinden de yola çıkılarak gemi inşa için
yerli ürün ve milli ürün tanımları yapılmış ve bunlar açıklanmıştır.
Yerli katkı oranının %51’in
üzerinde olan her bir gemi için yerli gemi denilebileceği gibi, bu tez
çalışmasında asıl amaç denize inmiş geminin yerlilik oranının nasıl
hesaplanması gerektiği ve bunu bir hesaplama modeline oturtmaya çalışmaktır.
Gemileri milli gemi
etiketi ile adlandırabilmemiz için ise geminin ne üretildiği yer ne de
malzemelerinin yerlilik oranı önemlidir. İki önemli şart belirlenmiştir.
Bunlardan biri fikri mülkiyet hakkının millete ya da milli bir firmaya ait
olması, diğeri de milli çıkarlar için kullanılmasıdır. Bu şartları karşılıyan
her bir gemi milli gemi sayılmıştır.
Tezin içeriğinde yer
alan konular hakkında yapılan ve incelenen çalışmalara yer verilmiştir. Hangi
çalışmanın kaç yılında, kim tarafından yapıldığı ve içeriğinin iki üç cümlelik
özet olarak ne olduğu anlatılmaya çalışılmıştır.
Yapılan çalışmaların
çoğunluğunu gemi maliyet hesabının ve üretim proseslerinin oluşturduğu ortaya
çıkmıştır. En büyük sorunlardan biri de bu analizlerin yetersiz veri eşliğinde
yapılmış olmasıdır. İlgili firmaların bu tür verileri paylaşmıyor oluşu da
akademik çalışmaların az olmasına bir sebep oluşturuyor.
Tezin ikinci bölümünde
tezin son kısmında uygulanan hesap cetvelinin nasıl oluşturulduğuna dair bir
anlatım bulunmaktadır.
Bir geminin inşa
fikrinden denize inip seyretmeye başlayıncaya kadar geçen imalat süreçlerinin
maliyet girdileri belirlenmiştir. Ve her bir girdi için verilen ana başlıklar
incelenmiştir.
Giderler iki ana başlık
altında toplanmıştır. İşçilik, malzeme, enerji, klas, survey, sigorta gibi
giderler doğrudan giderler, üretim planlama, dizayn ve yönetim giderleri ise
dolaylı giderler başlığı altında incelenmiştir.
Bölümün ilk iki
başlığında yapılan tanımlar ardına, son başlık altında bu girdilerin toplam
maliyete oranla yüzde kaça denk geldiğini belirleyerek oluşturulan katsayılara
değinilmiştir.
Üçüncü bölümde yer alan
şekiller ile tez içinde oluşturulmuş tablosal verilere yer verilerek bu
verilerden elde edilmiş çıkarımlara yer verilmiştir.
Bu veriler ışığında en
çok harcamalar malzeme giderlerine ve işçilik giderlerine yapıldığı
görülmüştür. Malzemeler arasında da en yüksek maliyetli girdi ana makine ve
tahrik sistemi olduğu gözlenmiştir.
Gemi inşa yan sanayi
üreticileri, dizayn ofisleri ve taşeron firmalar dördüncü bölümde ele
alınmıştır.
Bir ürünün yerli katkı
oranı belirtilirken o ürün için yerli girdilerden olan bir ürün içinde eğer
ithal bir ürün bulunuyorsa bu onun sonucuda etkileyeceği bilgisi göz önüne
alınarak hazırlanan bu bölümde, Türkiye’de tezde adı geçen firmaların üretim
kapasitelerinin yanı sıra yerlilik oranları da belirtilmiştir.
Beşinci bölümün
içeriğinde gemi üretim aşamaları biraz daha derin incelenerek aşama aşama
maliyet analizleri yapılarak nasıl yerlilik oranı belirleneceği anlatılmıştır.
Beşinci bölümün son
başlığında ise bir tersanemizin ürettiği geminin yerlilik oranının hesaplandığı
uygulamalı örnek yer almaktadır.
Son bölümde yer alan sonuçlar ve
öneriler kısmında ise araştırma boyunca karşılaşılan sorunlara ve olası
çözümlere yer verildikten sonra, tez sonrası elde edilen veriler
değerlendirilmiştir.