İnşa edilmiş geminin yerli katkı oranının belirlenmesi ve milli ürün kavramı


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Deniz Ulaştırma Mühendisliği, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: CENGİZ GÖRKEM AKIN

Danışman: İsmail Çiçek

Özet:

Gemi inşa sektörünü canlı tutmak için atılan adımlardan belki de en büyüğü ve en önemlisi olan milgem projesiyle birlikte, sektörde tartışılan ama üzerine hiç akademik bir çalışma yapılmamış olan konulardan biridir bu tez çalışması.

Bu tez çalışmasının içerisinde giriş bölümünde yerli ürün ve milli ürün kavramlarının tanımlamaları yer almaktadır.

Yerli ürün kavramının Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından net ve anlaşılır bir sınırlar içinde anlatımı yer alırken aynı tanım milli ürün için yer almamaktadır.

Sektörün içinde belli konumlarda bulunan insanların fikirlerinden de yola çıkılarak gemi inşa için yerli ürün ve milli ürün tanımları yapılmış ve bunlar açıklanmıştır.

Yerli katkı oranının %51’in üzerinde olan her bir gemi için yerli gemi denilebileceği gibi, bu tez çalışmasında asıl amaç denize inmiş geminin yerlilik oranının nasıl hesaplanması gerektiği ve bunu bir hesaplama modeline oturtmaya çalışmaktır.

Gemileri milli gemi etiketi ile adlandırabilmemiz için ise geminin ne üretildiği yer ne de malzemelerinin yerlilik oranı önemlidir. İki önemli şart belirlenmiştir. Bunlardan biri fikri mülkiyet hakkının millete ya da milli bir firmaya ait olması, diğeri de milli çıkarlar için kullanılmasıdır. Bu şartları karşılıyan her bir gemi milli gemi sayılmıştır.

Tezin içeriğinde yer alan konular hakkında yapılan ve incelenen çalışmalara yer verilmiştir. Hangi çalışmanın kaç yılında, kim tarafından yapıldığı ve içeriğinin iki üç cümlelik özet olarak ne olduğu anlatılmaya çalışılmıştır.

Yapılan çalışmaların çoğunluğunu gemi maliyet hesabının ve üretim proseslerinin oluşturduğu ortaya çıkmıştır. En büyük sorunlardan biri de bu analizlerin yetersiz veri eşliğinde yapılmış olmasıdır. İlgili firmaların bu tür verileri paylaşmıyor oluşu da akademik çalışmaların az olmasına bir sebep oluşturuyor.

Tezin ikinci bölümünde tezin son kısmında uygulanan hesap cetvelinin nasıl oluşturulduğuna dair bir anlatım bulunmaktadır.

Bir geminin inşa fikrinden denize inip seyretmeye başlayıncaya kadar geçen imalat süreçlerinin maliyet girdileri belirlenmiştir. Ve her bir girdi için verilen ana başlıklar incelenmiştir.

Giderler iki ana başlık altında toplanmıştır. İşçilik, malzeme, enerji, klas, survey, sigorta gibi giderler doğrudan giderler, üretim planlama, dizayn ve yönetim giderleri ise dolaylı giderler başlığı altında incelenmiştir.

Bölümün ilk iki başlığında yapılan tanımlar ardına, son başlık altında bu girdilerin toplam maliyete oranla yüzde kaça denk geldiğini belirleyerek oluşturulan katsayılara değinilmiştir.

Üçüncü bölümde yer alan şekiller ile tez içinde oluşturulmuş tablosal verilere yer verilerek bu verilerden elde edilmiş çıkarımlara yer verilmiştir.

Bu veriler ışığında en çok harcamalar malzeme giderlerine ve işçilik giderlerine yapıldığı görülmüştür. Malzemeler arasında da en yüksek maliyetli girdi ana makine ve tahrik sistemi olduğu gözlenmiştir.

Gemi inşa yan sanayi üreticileri, dizayn ofisleri ve taşeron firmalar dördüncü bölümde ele alınmıştır.

Bir ürünün yerli katkı oranı belirtilirken o ürün için yerli girdilerden olan bir ürün içinde eğer ithal bir ürün bulunuyorsa bu onun sonucuda etkileyeceği bilgisi göz önüne alınarak hazırlanan bu bölümde, Türkiye’de tezde adı geçen firmaların üretim kapasitelerinin yanı sıra yerlilik oranları da belirtilmiştir.

Beşinci bölümün içeriğinde gemi üretim aşamaları biraz daha derin incelenerek aşama aşama maliyet analizleri yapılarak nasıl yerlilik oranı belirleneceği anlatılmıştır.

Beşinci bölümün son başlığında ise bir tersanemizin ürettiği geminin yerlilik oranının hesaplandığı uygulamalı örnek yer almaktadır.

Son bölümde yer alan sonuçlar ve öneriler kısmında ise araştırma boyunca karşılaşılan sorunlara ve olası çözümlere yer verildikten sonra, tez sonrası elde edilen veriler değerlendirilmiştir.