Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Teknik Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Sanat Tarihi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ERTAN ERAT
Danışman: Tuncay Zorlu
Özet:
| Bu çalışma, Osmanlı İmparatorluğu'nda muvakkithanenin belirlediği zamana göre şekillenen toplumun ve devlet kurumlarının, mekanik saat kullanımından sonra modernleşme ile beraber geçirmiş oldukları değişimler ve bu değişimlere karşı verilen tepkileri tartışmayı amaçlamaktadır. Çalışmamız, değişim ihtiyacının doğurduğu Osmanlı modernleşmesinin Avrupa modernleşmesine benzediği ve ayrıştığı noktalar ile zaman sistemindeki değişimin devlet kurumlarında ve toplumda yarattığı etkilerin sonuçlarını sorgulamayı hedeflemektedir. Tezimiz boyunca, alaturka ve alafranga saat sistemlerinin farklı platformlarda karşılaşmaları, hesaplaşmaları, uzlaşmaları, ayrışmaları ve kısaca ilişkileri ele alınmaya çalışılmıştır. Eski zamanın muvakkitlerinin yeni zamanın saat tamircilerine dönüşmesi ve saatçiliğin yeni bir meslek olarak ortaya çıkması, eski ve yeni zaman kullanımının yol açtığı belirsizlikler ve saat bunalımı, her iki saat sisteminin birlikte var oldukları geçiş kültürü, eğitim kurumları ve özellikle de askeri okullar üzerinden gündeme gelen zaman ve disiplin ilişkisi, zaman çizelgelerinin ortaya çıkması, özellikle ulaşım teknolojisinde meydana gelen gelişmelere paralel olarak ortaya çıkan tren ve vapurların tanımladığı kalkış-varış saatleri, işe geç kalma-vaktinde varma olguları, bekleme kavramı ve bekleme mekânlarının ortaya çıkışı bu çerçevede önemli hususlar olarak tartışılmıştır. Ayrıca, zamanın değişimi ve dönüşümü siyasi, sosyal ve edebi yönlerden de irdelenmiştir. İbadet vakitlerinin ve özellikle de ibadet döngüsünün belirlediği eski zamana atfedilen kutsallık ve bu zamandan ayrılmanın zorluğu karşısında seküler zamanın kendisine yer açma çabası ve benimsenen zaman türü üzerinden yapılan ilericilik-geri kalmışlık tartışmaları da tezimizin önemli bir yönünü oluşturmaktadır. Diğer taraftan alafranga kültüre ait zaman yapıları olan saat kulelerinin ortaya çıkışı ve iktidarın hakimiyet sembolü haline gelmeleri de tezimizin bir başka önemli konusunu temsil etmektedir. Modernleşme çabalarının ve alafranga saat sisteminin bir uzantısı olarak İstanbul'un Galata, Pera ve Beyoğlu gibi semtlerinde gece saatlerinde sokakların aydınlatılmasının ortaya çıkardığı yeni bir gece hayatı olgusu, güvenliğin ve denetimin sağlanması meselesi de tezimizin temel tartışma konularından biridir. Çalışmamızda, döneme ait ikincil kaynakları oluşturan güncel kitaplar, tezler ve makaleler yansıra, söz konusu zaman dilimine ait birincil kaynaklar, yani arşiv belgeleri, kararnameler, kanunlar, nizamnameler, tüzükler, gazetelerde ve dergilerde yer alan makaleler ve denemeler ile önemli yazarlarca kaleme alınan edebi eserlere yer verilmiştir. Tezimizde nitel veri analizi yöntemi kullanılmış, olaylar ve kavramlar örgüsü disiplinler arası bir bakışla irdelenerek geniş bir perspektifle ele alınmaya çalışılmış ve temel dönüm noktaları kavramsal çerçeveler içerisinde sunulmaya gayret edilmiştir. | |||