Fuar organizasyonlarında geçici süreli mekan kurgusu ve ziyaretçi davranışı ilişkisinin sentaktik olarak irdelenmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2017

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Murat Eryeli

Danışman: Mehmet Emin Şalgamcıoğlu

Özet:

Bu tez çalışması, fuar organizasyonları içerisinde ürün tanıtımı ve pazarlanması amacıyla oluşturulan geçici süreli mekan kurgularındaki davranış ilişkilerini irdelemektedir. Fuar organizasyonu, herhangi bir sektörden belirli ürünleri ya da etkinlikleri yerel, ulusal ve uluslararası organizasyonlar ile ziyaretçilere tanıtmak ve pazarlamak amaçları ile düzenlenmektedir. Organizasyonlarda katılımcı firmaların ürün özelliklerine bağlı olarak sergileme tipleri oluşturulmaktadır. Sergileme tiplerine bağlı olarak aynı yapı içerisinde farklı mekan konfigürasyonları ortaya çıkmaktadır. Çalışma kapsamında, fuar alanlarındaki geçici süreli mekan kurgularına gelen ziyaretçilerin, organizasyon içerisinde sergiledikleri davranış ilişkileri irdelenip tartışılacaktır. Bu analiz ve tartışma düzenlenecek organizasyonlar için tasarımcılara örnekler sunmak amacındadır. Tezin birinci bölümü araştırmanın amaç, kapsam ve yönteminin anlatıldığı bölümdür. Tezin ikinci bölümde mekan kavramı ve mekan içerisinde gerçekleşen algısal ve bilişsel süreçlerin kavramsal altyapısı sunulmaktadır. Mekanın tanımına ilişkin girişin ardından mekanı oluşturan fiziksel ve anlamsal olgular incelenecektir. Kavramsal çerçevenin tanımlanması bağlamında fiziksel ve anlamsal boyutta mekanların oluşturduğu algısal ve bilişsel süreçleri etkileyen faktörler ortaya konulacaktır. Fuar alanları içerisinde geçici süreli mekanlarda algısal ve bilişsel süreçler tartışılıp, mekan analiz yöntemlerinden mekan dizim (space syntax) kuramı ile mekan içerisinde oluşan davranış ilişkileri irdelenecektir. Üçüncü bölümde öncelikle fuar yapılarının tanımı ve gelişimine ilişkin süreç ele alınacaktır. Geçmiş çalışmaların irdelenmesi ile bu bölüm devam etmektedir. Fuar kavramının çıkış noktası olan pazar, panayır ve sergilerin dünyada ve ülkemizde ki tarihi süreci aktarılacaktır. Günümüzde fuarların ürün tanıtımına ve pazarlamaya olan etkisi incelenerek, ülkemizde düzenlenen fuarlar ve fuar alanları hakkında bilgiler verilecektir. Fuar alanlarında sergilenen ürünlerin oluşturdukları sergileme sistemlerinin neler olduğu araştırılıp, fuar alanları ve geçici süreli mekan konfigürasyonlarının oluşturduğu davranış ilişkileri hakkında literatürde yer alan geçmiş çalışmalar irdelenecektir. Tez kapsamında yapılan literatür araştırmasından sonra, fuar organizasyonlarının mekansal kurgularında gözlemlenen davranış ilişkilerini irdelemek için gerçekleştirilen alan çalışması ortaya konulmuştur. Yapılan çalışma İstanbul'da CNR Expo Fuar Merkezinde gerçekleştirilen üç farklı fuar organizasyonunda gerçekleştirilmiştir. Bu organizasyonlar farklı sergileme tipleri ile sergilenen, farklı yapı ve boyutta ürünlerin oluşturduğu geçici süreli mekan kurgularıdır. Çalışma geçici süreli mekan kurguları ile davranış ilişkilerine odaklanmış ve üç organizasyonun plan tipleri arasında karşılaştırılmalı alan çalışması yapmıştır. Yapılan çalışma ile aynı yapı içerisinde oluşturulan geçici süreli farklı mekan kurgularının mekan ziyaretçi ilişkisi ve etkileşimi bağlamında ortaya çıkardığı davranış örüntülerinin benzeştiği ve ayrıştığı durumları ortaya çıkarmıştır. Sonuç olarak çalışmada, öncelikle mekanın morfolojisine ilişkin altyapı kuramsal bir çerçeve ile irdelenmiştir. Mekanı oluşturulan fiziksel ve anlamsal olgular literatür çalışmasıyla ortaya konulmuştur. Mekan içerisinde bulunan bireylerin algısal ve bilişsel süreçler ile mekanı anlamlandırıp davranış eylemlerini gerçekleştirmesi kavramsal olarak ele alınmıştır. Daha sonra çalışma için seçilen fuar alanlarının tarihsel ve mekansal gelişimleri aktarılmıştır. Fuar alanları içerisinde oluşturulan geçici süreli mekan konfigürasyonları yapısal ve anlamsal olarak ele alınarak CNR Fuar Merkezinde gerçekleşen üç farklı fuar organizasyonunda mekan-davranış ilişkileri alan çalışması kapsamında irdelenmiştir. Çalışma literatür çalışmasını da kapsayarak değerlendirilmiş ve aynı yapı içerisinde oluşturulan geçici süreli mekan kurguları karşılaştırılmalı olarak değerlendirilmiştir. Geçici süreli mekanlarda davranış ilişkilerinin benzeştiği ve ayrıştığı durumlara ilişkin sonuçlara varılmıştır.