Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Teknik Üniversitesi, Mimarlık, Mimarlık, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Hülya İmge Yılmaz
Danışman: Mehmet Emin Şalgamcıoğlu
Özet:
Çalışma, yapılı çevrenin gündelik hayattaki anlamsal karşılıklarını güncellik bağlamında ele almaktadır. Burada, zamansal bir düzlem olarak güncellik vurgusu, mimarlığın ve kent mekanının sürekli yeniden üretilen yapısına, farklılaşan gündelik ritimlerine ve hiyerarşik olmayan niteliklerine işaret etmektedir. Çalışmanın ilk bölümünde, mimarlıkla güncel-gündelik-geçicilik arasındaki ilişkiler sorgulanmakta ve anlam araştırmasını mümkün kılan -fiziksel çevre deneyimi ve metinsel katmanlarıyla birlikte- bir çalışma düzlemi tasarımı geliştirilmektedir. Plan-metin düzlemi olarak tarif edilen bu düzlem, mekansal dizim ile metinsel dizim katmanlarını süperpoze etmekte ve lineer olmayan anlatılar kurulmasına imkan vererek anlam araştırmasınının olasılıklarını arttırmaktadır. Her ne kadar anlam olgusu sıklıkla, insan-yer ilişkisinin zamansal derinliğine ve mekansal değişmezliğine bağlı olarak (benimseme, ikamet etme, barınma) tarif ediliyor olsa da; bu çalışmada parçalı bir çevrenin, sürekli değişim-dönüşüm ve uzlaşının gerçekleştiği arayüzlerinde araştırılmaktadır. Bu nedenle çalışmanın ikinci bölümünde öncelikle homojen nitelikler barındırmayan parçalı çevre olgusu farklı kavrayışlarıyla ortaya konmaktadır ve ardından arayüz mekanlarının potansiyelleriyle birlikte irdelenmektedir. Parçalı bir çevrenin arayüzlerine yöneltilen bu araştırma, İstanbul'da Levent mahallesi ve bu mahalledeki arakesitler üzerinden ele alınmaktadır. 1950'li yıllarda İstanbul'da modern kent yaşamı tahayyülünün mahalle ölçeğinde hayata geçirildiği örneklerden biri olan bu evler, günümüzde İstanbul'un en yoğun konut ve iş yeri yükünün olduğu Büyükdere Caddesi üzerinde yer almaktadır. Çalışmada, parçalı çevre olarak incelenen Levent evleri, tipolojik nitelikleriyle korunmaya çalışılan fakat konut dışı faaliyetlerin yoğunlaşmasıyla, bütüncül bir mahalle kavrayışına olanak vermeyen bir çevre olarak ele alınmaktadır. Kullanıcıların birbirleriyle kurdukları ilişkileri, karşılaşmaları, mekanların sokakla ve çevreleriyle olan ilişkilerini; mahallenin ilk oluştuğu döneme referans veren metinlerdeki gibi kapsayıcı ve genelleyici bir üst anlatı ile tarif etmenin mümkün olmadığı bu çevrede; güncel durumun çözük yapısını tartışmanın ve alternatif temsiller üretmenin yolları araştırılmaktadır. Bu nedenle, çalışmanın dördüncü bölümünde, gündelik hayat bağlamında anlam kuran imkanlar, insan-yer ilişkisi üzerine temellenen literatürle birlikte tartışılmaktadır ve parçalı çevrede yürütülecek olan çalışma için bir yaklaşım önerisi sunulmaktadır. Buna göre, anlam kuran imkanlar birbiri içine geçen üç odak etrafında şekillenmektedir; hareket ve topolojik özellikleri araştıran bulunma halleri, kamusal-özel arası eşikleri araştıran deneyimleme yolları ve müdahale biçimlerini araştıran dönüştürme sınırları. Gözlemler ve görüşmelerden yola çıkılarak üretilen plan-metin serileri, bir yeniden üretim denemesi olarak ortaya konmakta ve yer-anlam ilişkisini tartışmaya açmaktadır. Bir eleştiri aracı olarak yeniden üretim, anlam olgusunu -tarihsel, tipolojik, işlevsel referanslar yerine- çevrenin sosyal ve fiziksel potansiyelleri/kısıtları üzerinden sunmaktadır.