Akademik Veri Yönetim Sistemi
Özkar Kabakçıoğlu M. (Yürütücü), Ünal G.
TÜBİTAK Projesi, 2020 - 2023
Tarihi çevre ve yapıları belgeleme çalışmalarında çağdaş görüntüleme teknikleriyle hızlı ve detaylı ölçüm yapmak ve elde edilen veriyle sayısal modeller oluşturmak mümkündür. Ancak sayısal ikiz olarak adlandırılan bu modeller aslında ne kadar yüksek çözünürlüklü olursa olsun, söz konusu yapının bileşenlerini gerçeğinde olduğu gibi ayrı ayrı tanımlı ve birbirleriyle ilişkili olarak barındırmaz. Önerilen araştırmada Anadolu mimari mirasından seçtiğimiz bir grup kagir tuğla duvar ve kubbe örneğine ait nokta bulutu verisinde tuğla vb. yapı bileşenlerini ayırt edebileceğimiz ve bu bileşenleri otomatik olarak tarihi yapı bilgi modeline aktarabileceğimiz hesaplamalı yöntemler geliştirmeyi hedefliyoruz. Bu yolla, hem biçimlerin ne tür yapım süreçleriyle eşleştiği bilgisinin kaybolmamasına, hem de korumaya yönelik çalışmalarda önem taşıyan yapısal özelliklerin kaydedilmesine yarar koymayı amaçlıyoruz.
Araştırma temelde iki aşamalıdır. İlk aşamada, çok sayıda görüntü alınarak sayısal veri oluşturulması (fotogrametri) yoluyla elde edilmiş yüksek çözünürlüklü nokta bulutu verisi iki boyutlu ve üç boyutlu olarak ele alınacak, yapı bileşenlerinin bu veri içinde tespiti, ikinci aşamada ise tespit edilen yapı bileşenlerinin otomatik olarak biçim modellerine aktarılması sağlanacaktır. Mimarlıkta bilişim teknolojileri, bilgisayar bilimleri ve restorasyon alanlarından araştırmacı ve bursiyerlerden oluşacak bir ekiple nokta bulutu işleme, görüntü işleme, derin öğrenme ile noktalardan oluşan veriden anlamsal parçalar ve bütünler çıkarmaya yönelik yöntemler örneklem özelinde sonuçlar birbiriyle karşılaştırılarak geliştirilmesi planlanmıştır. Parçaların bütün(ler) içindeki anlamları, örnekleme ait tarihi yapı teknikleri ve malzeme bilgisine dayandırılmış, yapım süreçlerini ve bileşenlerini tarifleyen kural setlerinde ifade edilecektir. Parçalar ayrık olarak ve birbirleriyle kurdukları ilişkilerle tanımlanabildiklerinde, sayısal veriler üzerinden tekrar modellenerek tarihi yapı bilgi modeline aktarılacak ve böylece biçim ve yapım bilgisini bütünsel olarak barındıran temsiller elde edilmiş olacaktır.
Mimari kültürel mirasın korunmasında izlenecek süreçlerde ve yönetiminde kullanılabilecek tarihi yapı bilgi modelleri, uluslararası alanda son yıllarda gelişen bir konu olmuştur. Kültürel miras açısından zengin olan ülkemizde henüz ele alınmaya başlanmıştır. Modellemelerde kültür varlığının çok yönlü değerinin anlaşılması için bütünleşik yaklaşımlar benimsenmesi, güncel hesaplamalı yöntemlerden faydalanırken, modellenen yapı özelinde mevcut durum, malzeme ve yapım bilgisinin doğru ve ilişkisel kaydedilmesi kültürel mirasımızın değerlendirilmesi açısından önem taşımaktadır.