Akademik Veri Yönetim Sistemi
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2023 - 2023
Türkiye’de hava kirliliği konsantrasyonları birçok faktörlerden etkilenmektedir. Özellikle artan küreselleşmenin etkisiyle birlikte nüfusun artması ve artan şehirleşme ile kirletici konsantrasyonlarının artığı görülmüştür. Bu proje ile Türkiye’de ve özellikle İstanbul’da meydana gelen kirletici konsantrasyon değerlerinin artmasına ve/veya azalmasına neden olan faktörler araştırılacaktır. Bunun yanı sıra konsantrasyon değerlerinin artmasına neden olan kıtalararası toz taşınımının hangi kıtalar üzerinden geldiği ve bunun Türkiye’deki havalimanlarına olan etkisi araştırılacaktır. Çalışmanın diğer bir kapsamlı boyutu, kirletici konsantrasyonlarından biri olan Partikül Madde (PM) konsantrasyonun tahmini oldukça zordur. Bu yüzden PM tahmininin doğru tahmini için kaotik özelliklerinin bilinmesi gerekmektedir. Sonuç olarak, hava kirletici konsantrasyonlarına neden olan değişkenler, kirletici konsantrasyonların etkileri, kıtalararası toz taşınımı ve kaotik özellikleri belirlenecek olup, bunları Pearson korelasyon katsayısı (PCC), Spearman's rank korelasyonu, The Hybrid Single-Particle Lagrangian Integrated Trajectory model (HYSPLIT) yörünge analizleri, global tahmin sistemi analizleri (Yer seviyesi ve yukarı seviye haritaları) ve uydu görüntüleri kullanılarak analiz edilecektir. Ayrıca PM konsantrasyonun kaotik özelliklerini belirlemek için, maksimum Lyapunov değeri, faz uzayı, gecikme zamanı ve gömme boyutu özellikleri belirlenecektir. Bu çalışma ile kirletici konsantrasyon değerlerine neden olan etkenler belirlenecek ve meteorolojik değişkenler (sıcaklık, rüzgar hızı ve bağıl nem vb.) ile PM kosantrasyonları arasındaki ilişkiler belirlenecektir. Ayrıca bu etkenlerin kıtalararası ve/veya lokal bölgelerden kaynaklandığı belirlenecek olup kıtalararası toz taşınımın Türkiyedeki havalimanlarına etkisi Routine Report of Meteorological Conditions (METAR) ve Special Report of Meteorological Conditions (SPECİ) raporları ile belirlenecektir. Makine öğrenmesi ve yapay zeka kullanımın artmasıyla birlikte kirletici konsantrasyon tahmininin doğruluğu ve hata oranının az olabilmesi için PM kaotik özelliklerinin belirlenmesi ile ilerideki çalışmalara katkı sağlayacaktır.