Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tarı U. (Yürütücü), AVŞAR U., Olğun Kıyak N., Yaltırak C., Sunal G., KAPAN ÜRÜN S., et al.
TÜBİTAK Projesi, 2020 - 2023
Batı Marmara Bölgesi’nde yer alan Gelibolu Yarımadası-Gökçeada kıyıları, hem Marmara Denizi’nin hem de Kuzey Ege Denizi’nin bir parçasıdır ve bu yüzden bölgenin oşinografik ve morfotektonik geçmişini anlamak için doğal bir laboratuvar niteliğindedir. Batı Marmara ve yakın çevresinde geç Kuvaterner dönemi deniz seviyesi değişimleri genellikle homojen değildir. Bunun en önemli nedeni ise bölgede Kuzey Anadolu Fayı’nın bu alanda yarattığı tektonik aktivitenin farklı dönemlerde bölgenin kıyı evriminde önemli bir rol oynamasıdır. Bu nedenle, Batı Marmara’da geçmiş kıyı çizgisini işaret eden kayıtların tespit edilmesi ve bunların farklı zamansal ve mekânsal ölçeklerde oluşum kökenlerinin ortaya konulması hem bölgenin tektonik geçmişi hem de yerel deniz seviyesi değişimlerinin belirlenebilmesi için gereklidir.
Bu çalışmada, Gelibolu Yarımadası-Gökçeada kıyı alanlarında farklı nitelikte jeolojik, morfolojik ve biyolojik kayıtlar hakkında veriler toplanacaktır. Bu kapsamda, biyojenetik süreçlerin oluşturduğu aşındırma ve birikim şekilleri (örn. aşınma düzlüğü, çentiği, eklenti çerçeveleri), kıyı terasları ve yalıtaşları ile karakterize edilen kıyı çökelleri ile lagün çökellerinin detaylı araştırılması amaçlanmaktadır. Proje kapsamında kıyı morfolojisinin zaman içerisinde değişen dinamiklerini değerlendirmek için hava fotogrametrisi (İnsansız Hava Aracı) yöntemi ile yüksek çözünürlüklü kıyı haritaları oluşturulacaktır. Kıyı çökellerinde petrografik incelemeler, taramalı elektron mikroskobu ve katodolüminesans analizleri ile örneklerdeki çimentolaşma nitelikleri incelenecek ve çökeller 14C-AMS ve OSL tekniği kullanılarak yaşlandırılacaktır. Sahada belirlenen lagün alanından toplanacak çökel karot örneklerinde; lithostratigrafik (MSCL, tane boyu), jeokimyasal (XRF, TOK, TIK, δ18O, δ13C), mikropaleontolojik ve jeokronolojik (210Pb ve 14C-AMS) araştırmalar gerçekleştirilecektir. Bu sayede, geç Kuvaterner’deki deniz seviyesi değişimlerinin geri yapılandırma potansiyeli anlaşılmaya çalışılarak, tektonik süreçlerin yarattığı dikey-düşey doğrultudaki değişim hızının da bölgesel ölçekte daha doğru belirlenebilmesi sağlanacaktır. Daha önce sınırlı çalışılan Batı Marmara’da ilk defa bu çalışma ile birlikte jeoloji, morfoloji, çökel jeokimyası ve jeokronoloji gibi farklı uzmanlık alanlarını barındıran bir yaklaşım sunulması projenin özgün değerini oluşturmaktadır.
Bu proje sonucunda elde edilecek yeni verilerle, çalışma bölgesinin de bir parçası olan Kuzey Ege Denizi ve çevresinin kıyı değişimi ile ilgili farklı güncel sorunların çözülmesine yönelik katkı sağlanacaktır. Ayrıca, Batı Marmara özelinde projede uygulanacak olan yöntemler ile üç tarafı denizlerle çevrili olan ülkemizde Karadeniz, Ege ve Akdeniz’deki kıyı alanlarında benzer ulusal araştırma projelerinin oluşturulmasına katkı sağlanacaktır. Bununla beraber, küresel ölçekte buzul-izostatik modelleme ile ilgili alanlarda çalışanların kullanabilecekleri veriler de üretilmiş olacaktır. Ayrıca, göreceli deniz seviyesi değişimi ile ilgili konular birçok ülkenin ortak çalışmasını gerektiren bir araştırma alanı olduğundan projedeki hedef çıktılar ile uluslararası işbirliği projeleri üretilmesi potansiyeli araştırılacaktır.