Turkiye'nin Deprem Riski Yuksek Ancak Tektonik Rejimleri Farkli Bolgelerinde Deprem Davranisinin Cok Disiplinli Yaklasimlarla Incelenmesi


İnan S. (Yürütücü), Ergintav S., Saatçılar R., Cakmak R., Seyis C., Tan O., et al.

TÜBİTAK Projesi, 2005 - 2010

  • Proje Türü: TÜBİTAK Projesi
  • Başlama Tarihi: Mayıs 2005
  • Bitiş Tarihi: Mayıs 2010

Proje Özeti

TÜRDEP Projesi, ulkemizde 15 universite ile isbirligi halinde, çok disiplinli çalışmaları gözeten ve Ulusal çapta deprem araştırma konusunda bilgiyi oluşturma ve yaygınlaştırma hedefi olan bir projedir. Bu proje kapsamında çalışma alanları, Marmara Bölgesi, Ege Açılma Sistemi ve Doğu Anadolu Fay Sisteminin katettiği bölgeler olmaktadır. Deprem riski açısından gerçekçi değerlendirmeler, aktif fayların detaylı tanımlanması, bu fayların üzerindeki stress birikimlerinin zaman ve uzay bağımlı ortaya konabilmesi, bu fayların üzerinde meydana gelen tarihsel depremlerin belirlenmesi, fay hareketine ilişkin verilerin toplanması ve değerlendirilmesini gerektirir.

 

Bu projede, sözü edilen bu çalışmaların hepsinin anılan bölgelerde gerçekleştirilmesi öngörülmüş ve çalışmalar planlandığı gibi gerçekleştirilmiştir. Proje başlangıcı ile bitiş tarihi olan 31 Ekim 2010 tarihleri arasında 3 bölgede toplam 237 adet çok disiplinli ve sürekli gözlem istasyonu kurulmuş, işletilmiş ve online bir şekilde Merkez veri aktarır halde tutulmuştur. Eş zamanlı toplanan Jeolojik, Jeofizik, Jeodezik ve Jeokimyasal veriler bir arada değerlendirilmiş ve CBS veri tabanı üzerinden Müşteri Kurum ve işbirliği içinde olan üniversitelerin kullanımına açılmıştır. Projede 6 aylık aralıklarla çalıştaylar (toplam 10 adet) düzenlenmiş ve tüm katılımcıların katkısı ile toplanan verilerin değerlendirmesi gerçekleştirilmiştir. Çok disiplinli ve sürekli gözlemler; mikrosismoloji, GPS, mikrogravite, InSAR destekli kabuk deformasyon ölçümleri, fay zonlarından çıkan kaynak suların gözlenmesi, yine fay zonlarında toprakta biriken radon gazı miktarının değişimi ve pilot alanlarda kuyuiçi tilt (eğim) ölçümlerini içermiştir. Bu çalışmalar, deprem davranışına ve deprem öncesi bulguyu yakalamaya yönelik olarak sürekli gerçekleştirilmiştir. Bu projede deprem öncesine yönelik elde edilen cesaretlendirici ve ümit verici bulguların bilimsel tutarlılıkla bir sonuca ulaştırılması için çok disiplinli araştırmaların, uydu destekli gözlemleri de ekleyerek, uzun yıllar yapılması gerekmektedir.

 

Bu projede, sürekli gözlem çalışmalarının yanısıra depreme hazırlık bağlamında deprem üretme potansiyeli yüksek faylara yakın olan yoğun yerleşim merkezlerinde (örneğin, Marmara Bölgesinde Istanbul, Bursa, İzmit, Balıkesir, Çanakkale, Tekirdağ il merkezleri; Doğu Anadolu Fay Sisteminde Adana, Antakya, K. Maraş, Malatya, Elazığ, Diyarbakır il merkezleri ve Ege Açılma Sisteminde İzmir, Aydın, Manisa, Denizli il merkezleri) zemin özelliklerinin mikrotremör yöntemi ile başlangıç seviyede ölçülmesine yönelik çalışmalar da gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmaların sonuçları daha detay mikro-bölgelendirme çalışmalarına altlık teşkil edecektir.

 

Ayrıca, nemli ve bazen sıcak toprak ortamında sürekli gözlem bağlamında pek başarılı olamayan ticari radon sensörlerinden daha gürbüz bir radon sensörünün geliştirilmesi hedefi de TÜBİTAK UEKAE desteği ile proje kaynaklarından bağımsız gerçekleştirilmiştir.

 

Proje kapsamında günlük yapılan mikro-deprem gözlemleri diri fay haritasının güncellenmesi çabalarına önemli katkı sağlamıştır. Bu veri tabanı MTA Genel Müdürlüğüne verilmiştir. Yoğun mikrodeprem ağının çalıştırılması ve verilerin online bir şekilde özel bir hatla aktarılması sayesinde Afet ve Acil Durum Yönetim Başkanlığı (AFAD) Deprem Dairesi tarafından ulusal ölçekte işletilen Ulusal Gözlem Ağının güçlenmesine de katkı sağlanmıştır.