Musaoğlu N. (Yürütücü), Tanık A. G.
TÜBİTAK Projesi, 2017 - 2019
Akgöl Sulak Alanı göçmen kuş rotaları üzerinde bulunan
ve Konya Kapalı Havzası’nda yer alan önemli sulak alanlarımızdan biri olup, yıllar
içerisinde çevresindeki yapısal faaliyetler sonucu kurumaya başlayıp doğal
sınırlarından uzaklaşmıştır. Bu proje ile Akgöl Sulak Alanı’nın rehabilitasyonu
için bilimsel katkılar sağlanması amaçlanmıştır. Bütünleşik bir anlayış ve
sürdürülebilirlik ilkesi doğrultusunda sulak alan yönetim stratejileri geliştirerek
eylem planlarının hazırlanması nihai hedeftir. Çalışmanın kavramsal çatısı
bilgi teknolojileri kullanarak bir yönetim modeli geliştirilmesi üzerine
kurulmuştur. Proje kapsamında 1954-2018 yıllarını kapsayan süreçte hava
fotoğrafları, topografik haritalar ve uydu görüntüleri ile sulak alan sınırları
içersindeki su ile kaplı alanlar da dahil olmak üzere arazi kullanımı değişimi zamansal
olarak analiz edilmiştir. Alanın iyileştirilmesinde zeminin su tutma
özellikleri de geoteknik yöntemler kullanılarak incelenmiş ve zemin özelliklerine bağlı iyileştirici
çözümler de üretilmiştir.
Su
miktarındaki azalmanın yanı sıra proje süresinde 3 farklı mevsimde sulak
alan ve alanı besleyen akışlardan su
numuneleri alınarak su kalite analizleri de gerçekleştirilmiştir. Çok yönlü yürütülen çalışmaların sonuçları
Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ortamında bütünleştirilip, Çok Kriterli Karar Verme
(ÇKKV) yöntemlerinden biri olan Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) uygulanarak
sulak alanın rehabilitasyonunda öne çıkan kriterler belirlenmiştir. Bu kriterler
bağlamında da eylem planları hazırlanmıştır. Ayrıca, sorgulanabilir ve web
sunucu üzerinden yayınlanabilir bir sistem geliştirilmiştir.
Yürütülmüş olan bu çalışma ile ülkemizdeki diğer
sulak alanlar için de bir yönetim ve izleme modeli altyapısı kurulmuştur. Proje
ile inşaat, çevre ve geomatik mühendisliği bölümleri birarada görev yaparak ve orman
mühendisliği alanından gelen danışmanın katkılarıyla da farklı bakış açılarının
biraraya geldiği bir proje gerçekleştirilmiştir. Proje kapsamında iki çalıştay
düzenlenmiştir. Bunların ilki yörede halkın ve diğer paydaşların katılımı
sağlanarak yapılmış ve sürdürülebilir sulak alan yönetimi bağlamında katılımcılar
bilgilendirilmiş ve Akgöl ile ilgili halktan gelen bildirimlerden de
yararlanılmıştır. İkinci çalıştayda ise, projenin tamamlanmasıyla birlikte
proje sonuçlarının yani geliştirilen yönetim stratejileri kapsamında eylem
planları tanıtılmış ve özellikle merkezi ve yerel yönetimlerle paylaşılmıştır.Bu
havza üzerinde proje ile hedeflenen ve disiplinlerarası boyutu öne çıkan başka
bir çalışma bulunmamaktadır. Proje kapsamında geliştirilen metodoloji diğer
sulak alanların iyileştirilmesi çalışmalarına rehber olma niteliğine sahip olduğundan
yaygın etkisi de yüksek olacaktır.