Akademik Veri Yönetim Sistemi
KARADENIZ 12th INTERNATIONAL CONFERENCE ON APPLIED SCIENCES, Rize, Türkiye, 3 - 05 Mart 2023, ss.64
Evapotranspirasyon (ET), bitkilerden terleme ve stoma dışı yüzeylerden buharlaşmanın birleşimi olarak tanımlanır. ET, tarımsal planlama ve hidrolojik süreçlerin modellenmesi dahil olmak üzere su kaynaklarının yönetiminde çok önemli bir rol oynar. ET'yi belirlemek için kullanılan lizimetre, Eddy kovaryans ve Bowen oranı enerji dengesi yöntemleri gibi birçok ölçüm tekniği vardır. Ancak bu teknikler sahaya özeldir, pahalıdır ve sürekli kalibrasyon gerektirir. Son yıllarda, ideal koşullar altında ne kadar ET oluşabileceğini tahmin etmek amacıyla, bir referans mahsulün ET'si olan referans ET'yi (ETo) tahmin etmek için çeşitli modeller geliştirilmiştir. FAO-56-Penman-Monteith yöntemi, bu yöntemlerin en yaygın kullanılanıdır. Bu yöntem ETo değerlerini hesaplamak için sıcaklık, radyasyon, rüzgâr hızı, nem ve güneşlenme süresi gibi parametreleri kullanmaktadır. Bu parametrelerin her bölgede temin edilmesi oldukça zor ve masraflıdır. Bu çalışmada, ETo değerlerini tahmin etmek için FAO-56-Penman-Monteith denkleminde NASA Power sistemi üzerinden sunulan uzaktan algılama verileri kullanılmıştır. Türkiye’nin farklı bölgeleri için ETo değerleri hem yer gözlem istasyonu verileri kullanılarak hesaplanmış hem de uzaktan algılama sistemlerinden elde edilen veriler kullanılarak hesaplanmıştır. İki farklı kaynaktan gelen girdiler ile oluşturulan modeller istatistiksel olarak karşılaştırılmıştır. Yapılan incelemeler sonucunda Van, İzmir, Kayseri, Antalya ve Samsun istasyonları için uzaktan algılama verileri ile oluşturulan model sonuçları ile yer ölçümleri ile oluşturulan model sonuçları arasında sırası ile 0.792, 0.947, 0.968, 0.986 ve 0.915 korelasyon katsayısı (R) değeri elde edilmiştir. Modellere ait saçılma grafikleri incelendiğinde uzaktan algılama verileri ile bazı bölgelerde yüksek tahminler yapıldığı tespit edilmiştir. Çalışma neticesinde, yer gözlem istasyonu olmayan bölgelerde uzaktan algılama verilerinin kalibre edilerek kullanılabileceği sonucuna varılmıştır.