Akademik Veri Yönetim Sistemi
Mülkiye, cilt.45, sa.1, ss.191-230, 2021 (Hakemli Dergi)
Türkiye inşaat sektörü 2000’li yıllardan itibaren hızlı bir gelişim göstermiştir. Sektör
Türkiye’de istihdam, sanayileşme ve ekonomik büyümeye katkılarına karşın, ağır çalışma
koşulları ve yüksek oranlara varan iş kazaları nedeniyle eleştiri konusu olmaktadır.
İnşaat sanayii genel olarak GSYİH’den daha hızlı büyümekte, kriz yıllarında da daha fazla
daralmaktadır. Söz konusu dalgalanmalar inşaat sektörünü daha istikrarsız kılarken,
çalışanlarını da inşaat faaliyetlerindeki daralma dönemlerinde genel ekonomik gidişata
nazaran daha olumsuz etkilemektedir. Çalışma koşullarının iyileştirilmesi küçük ve orta
ölçekli firmaların, taşeron hizmeti verenlerin ve müteahhitlik hizmetlerinin ağırlıklı
olduğu bir sektörel yapıda öncelik kazanmamakta; aksine mevcut yapı birçok açıdan
çalışma koşulları ile iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin durumu olumsuz etkilemektedir.
İnşaat sektörünün büyümesiyle birlikte istihdam oranları artarken aynı zamanda
iş kazaları, meslek hastalıkları, sürekli iş göremezlik ve ölüm oranları da artmaktadır.
İnşaat işçilerinin meslekten duydukları tatminsizlik ve mesleğin düşük prestijli bir iş
olarak görülmesi, sektör genelinde yüksek bir emek devir hızına yol açmaktadır. İnşaat
kesimindeki yaygın mevsimlik çalışma ile yerli ve yabancı göçmen işçi istihdamı, çalışma
standartlarını daha da aşağı çekmektedir. Sektörün kalkınmaya katkısını sürdürülebilir
bir şekilde yerine getirmesi ve daha önemlisi insana yakışır bir iş alanına dönüşebilmesi,
daha güvenceli ve güvenli bir çalışma ortamını gerektirmektedir. İşgücünün eğitim,
iş ve sosyal güvence olanaklarından yoksun kaldığı koşullarda, inşaat sektörü düşük
beceri-düşük verimlilik sarmalından çıkamamakta; yüksek-katma değerli üretime
dayalı, sürdürülebilir bir büyüme çizgisine geçememektedir. Mevcut çalışma koşulları
kurumsal bir yeniden yapılanma ile belirli standartlara yükseltilmeden, sektör krizler
karşısında yüksek hassasiyet göstermeye devam edecektir. Bu makale, Türkiye inşaat sektöründe mevcut çalışma standartlarına ilişkin sorunları tespit ederek, çözüme yönelik
politika önerileri getirmeyi amaçlamaktadır. Bu kapsamda, literatür taramasından
elde edilen bulgular ışığında, sektör ve firma düzeylerindeki ikincil verinin betimsel
analizi yapılarak, inşaat sanayii ve emek standartlarına dair genel bir değerlendirme
yapılmıştır. Analizlerde T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, TÜİK, TCMB
ve SGK’nin 2000’li yıllardan günümüze mevcut verileri kullanılmıştır. Tespit edilen
bulgular temelinde, inşaat çalışanlarının sağlık, nitelik ve tatminlerinin arttırılması ve
sektörde sürdürülebilir bir büyüme patikasına geçilebilmesi için çalışma standartlarının
iyileştirilmesine yönelik politika önerileri geliştirilmiştir