Akademik Veri Yönetim Sistemi
Balıkesir 18 Planlama Sorunu 18 Stratejik Çözüm, Rahmi ERDEM,H.Filiz ALKAN MEŞHUR,Kıvanç ERTUĞAY,Fatih EREN,Çiğdem FINDIKLAR, Editör, NOBEL AKADEMİK YAYINCILIK, Ankara, ss.43-53, 2017
Balıkesir ile ilgili ayrıntılı değerlendirmelere geçmeden önce, bu bölümde Türkiye Planlama Sistemi’nin genel durumundan kısaca bahsetmekte fayda vardır. Türkiye planlama sisteminin temelleri “Akılcıl Kapsamlı Planlama Yaklaşımı”nın ürettiği “plan hiyerarşisi” ilkesine dayanmaktadır. İmar mevzuatı, bu anlayışa uygun olarak hazırlanmış, planlamaya ilişkin kurumsal yapı yine bu anlayışa göre oluşturulmuştur. 1900’lü yılların ilk çeyreğinde ortaya atılan ve 1980’lere kadar geçerliliğini koruyan bu planlama yaklaşımı artık içinde bulunduğumuz yeni çağın ihtiyaçlarına tam olarak cevap veremez hale gelmiştir. Bu doğrultuda Türkiye, son 30 yıl içinde planlama sistemini iyileştirmek ve daha iyi çalışır hale getirmek için “Stratejik Planlama Yaklaşımı”nın temel ilke ve felsefesini benimseyen bir dizi yasal ve kurumsal düzenlemeye gitmiştir. Bu düzenlemeler sonucunda mevcut planlama sisteminin temelleri değişmiş, ancak başlı başına stratejik planlama anlayışı temelinde yeni bir planlama sistemine de geçilememiştir. Türkiye planlama sisteminin bugün “Akılcıl Kapsamlı Planlama Yaklaşımı” ve “Stratejik Planlama Yaklaşımı” arasında bir yerde durduğunu, bu iki yaklaşım arasında bir sentez üretmeye çalıştığını söylemek mümkündür. Bununla beraber sistem, yıldan yıla stratejik planlama yaklaşımına daha fazla yakınlaşmaktadır. Bu yönelimin arka planında Türkiye Hükümeti’nin 2008 yılında kabul ettiği “Türkiye’nin Stratejik Vizyon 2023 Belgesi” yatmaktadır. Bu belge Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. kuruluş yıldönümü olan 2023 yılında, ülkeyi “muassır medeniyetler seviyesine çıkartacak ve Türkiye’nin uluslararası ekonomik konumunu yükseltecek” çok önemli makro kararlar içermektedir. 2023 Vizyonunda “Ekonomi” başlığı altında başta ulaşım ve lojistik olmak üzere pek çok yenilikçi sektör, Türkiye için stratejik lokomotif sektörler olarak belirlenmiştir. Belgenin kabul edilmesiyle beraber Türkiye, belirlenen sektörlerde hızlı gelişmenin sağlanması için büyük ölçekli projeler düşünmeye ve bu büyük projelerin hayata geçirileceği şehirlere ilişkin çok boyutlu araştırma, planlama ve hazırlık çalışmaları yürütmeye başlamıştır. Türkiye şehirlerinin stratejik düşünülerek planlanması gereği, sırasıyla 2009 yılında ilan edilen Kentleşme Şurası Sonuç Bildirgesinde; 2011 yılında kabul edilen 61. Hükümet Programında; 2011 yılında çıkarılan 644 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede; 2013 yılında değiştirilen 3194 sayılı İmar Kanunu Değişikliğinde ve 2014 yılında kabul edilen 10.Kalkınma Planında açıkça dile getirilmiş, bu yönde girişimlere ve çabalara hız verilmiştir. Gerçekten de jeopolitik konumu gereği çok dinamik özellikler sergileyen Türkiye şehirlerinin, hantal hiyerarşik ve bürokratik bir yapı ile; zaman alan ve değişikliklere ayak uyduramayan karar üretme mekânizmaları ile; planlamanın uygulamadan ayrı düşünüldüğü bir sistemle; ve ağırlıklı olarak fiziksel gelişmeye odaklı imar plancılığı anlayışı ile planlanarak yönetilemeyeceği açıktır. Balıkesir, her açıdan stratejik düşünülerek planlanması gereken Türkiye şehirlerinin başında gelmektedir. Bu çalışmada “Balıkesir niçin stratejik olarak planlanmalıdır?” sorusuna bir cevap aranmaktadır. İlk bölümde stratejik planlamanın genel özelliklerinden bahsedilmekte, ikinci bölümde Balıkesir’de stratejik düşünmemizi gerektiren hususlara sırasıyla değinilmektedir. Bu araştırmada literatür taraması, saha araştırması, gözlem, derinlemesine görüşme, odak grup görüşmesi ve doküman incelemesi yöntemleri birlikte kullanılmıştır.
Before moving on to detailed evaluations about Balıkesir, it is useful to briefly mention the general situation of the Turkish Planning System in this section. The foundations of the Turkish planning system are based on the "plan hierarchy" principle produced by the "Rational Comprehensive Planning Approach". The zoning legislation has been prepared in accordance with this understanding, and the institutional structure regarding planning has been formed according to this understanding. This planning approach, which was put forward in the first quarter of the 1900s and remained valid until the 1980s, has no longer fully responded to the needs of the new era we are in. In this direction, in the last 30 years, Turkey has made a series of legal and institutional arrangements adopting the basic principles and philosophy of the “Strategic Planning Approach” in order to improve the planning system and make it work better. As a result of these regulations, the foundations of the existing planning system have changed, but a new planning system on the basis of the strategic planning approach has not been adopted. It is possible to say that the Turkish planning system stands somewhere between the "Rational Comprehensive Planning Approach" and the "Strategic Planning Approach" and tries to produce a synthesis between these two approaches. However, the system is getting closer and closer to the strategic planning approach from year to year. In the background of this orientation lies the "Turkey's Strategic Vision 2023 Document" adopted by the Turkish Government in 2008. In 2023, the 100th anniversary of the Republic of Turkey, this document contains very important macro decisions that will "raise the country to the level of contemporary civilizations and raise Turkey's international economic position". In the 2023 Vision, many innovative sectors, especially transportation and logistics, have been identified as strategic locomotive sectors for Turkey under the title of "Economy". With the adoption of the document, Turkey started to consider large-scale projects in order to ensure rapid development in the determined sectors and to carry out multi-dimensional research, planning and preparatory studies for the cities where these large projects will be implemented. In the Urbanization Council Final Declaration, which was announced in 2009, respectively, the necessity of planning the cities of Turkey with strategic consideration; In the 61st Government Program adopted in 2011; In the Decree Law No. 644 issued in 2011; It has been clearly stated in the Amendment to the Zoning Law No. 3194, which was amended in 2013, and in the 10th Development Plan adopted in 2014, and efforts and initiatives in this direction have been accelerated. Indeed, Turkey's cities, which exhibit very dynamic characteristics due to its geopolitical position, with a cumbersome hierarchical and bureaucratic structure; with decision-making mechanisms that take time and cannot keep up with changes; with a system where planning is considered separately from implementation; and it is clear that it cannot be managed by planning with the understanding of zoning planning, which is mainly focused on physical development. Balıkesir is one of the leading cities in Turkey that should be planned strategically in every aspect. In this study, “Why should Balıkesir be strategically planned?” An answer to the question is sought. In the first part, the general features of strategic planning are mentioned, and in the second part, the issues that require us to think strategically in Balıkesir are mentioned respectively. In this research, literature review, field research, observation, in-depth interview, focus group interview and document review methods were used together.