İtalyanların Trablusgarp Savaşı Sırasında Oniki Ada’yı İşgallerinin Türk Basınındaki Yankısı: İkdam ve Şehbal Örnekleri


MALKOÇ E.

Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, cilt.16, sa.31, ss.79-117, 2020 (ESCI) identifier identifier

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 16 Sayı: 31
  • Basım Tarihi: 2020
  • Dergi Adı: Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Emerging Sources Citation Index (ESCI), Scopus, TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.79-117
  • İstanbul Teknik Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

İkdam, 1894’te yayın hayatına başlamış ve Türk basın tarihinin önemli gazeteleriarasına girmeyi başarmıştır. Şehbal ise oldukça farklı bir kimliğe sahipti. 1909-1914 yılları arasında İttihat ve Terakki’ye yakın aydınların onbeş günde biryayınladıkları bir dergiydi ve görsel yayına (ve popülariteye) ağırlık veren birkimlik taşımıştı. İkdam ve Şehbal, Trablusgarp Savaşı’nı kendi yayın politikalarıçerçevesinde izlemişler ve kamuoyuna yansıtmışlardı. Nitekim İkdam, 1911Ekim’inde “Donanmaya Muhtacız” gibi başlıklarla donanma ihtiyacınıvurgularken Kasım ve 1912 Mart aylarında İtalyan donanmasının nasıl bir rotatakip edebileceği hakkında yazılar yayımlamıştı. Gazete, 1912 baharındaİtalyanların Çanakkale Boğazı’na yönelik saldırılarıyla birlikte “Adalar Denizi”ndeki manevralarını haber yapmıştı. İtalyan donanmasının bazı adalarıbombaladığı, İlyaki, Kaşot, İstanköy adalarının durumu ve işgal edilmeleri;Rodos gibi bazı adalardan haber alınamadığı, bu adanın abluka altına alındığı veişgali üzerinde durulmuştu. Gazete süreç içinde yabancı ajanslara dayanarakİtalyan donanmasının faaliyetleri hakkında kamuoyunu aydınlatmaya çalışmıştı.İkdam’da adaların işgali, Avrupa konjonktürü de gözetilerek işlenmiş veyaşanan gelişmelerden özellikle Ege adalarına yönelik olmak üzere Yunanlılarınistifade etmeye çalıştığı değerlendirilmişti. Şehbal’e daha çok savaşınTrablusgarp’ta cereyan eden aşamaları haber olmuştu. Dergideazımsanmayacak ölçüde görsel malzemeye başvurulmuş ve Rodos gibi İtalyansaldırısına maruz kalan adalar hakkında resimler yayımlanmıştı. Bu yayınpolitikası, kaybedilen adalar açısından nostalji oluşturması kadar İkdam gibigazetelerin yayınları açısından tamamlayıcı ve bütünsellik sağlayan bir özellikolarak değerlendirilebilir. Bu çalışma farklı özelliklere sahip iki yayın organıüzerinden İtalyanların Oniki Ada’ya saldırılarının Osmanlı basınınca nasıldeğerlendirildiğini, kamuoyuna nasıl yansıtıldığını incelemeyi amaçlamaktadır.
İkdam, which started to be published in 1894, succeeded in taking a remarkable place in the history of Turkish media. On the other hand, Şehbal had a rather diverse identity. It was a magazine published every fortnight between the years 1909 and 1914 by the intellectuals supporting the Union and Progress Party. It focused on visual (and popular) broadcasting. İkdam and Şehbal followed the Turco-Italian War, the significative phenomenon of the time, from the point of view of their editorial policies and published the related news to the society accordingly. Indeed, while İkdam emphasized the need for armada with headlines such as “We’re in Need of Armada” in October 1911, it also published articles estimating the probable route of the Italian armada in November and March 1912. The newspaper reported the attacks of the Italians to the Dardanelles in spring 1912 in addition to their maneuvers in the Aegean Sea. The news included bombardment of some islands by the Italian armada; the situation and occupation of islands of Tilos, Kasos, and Kos; information blocking of some islands like Rhodes; and blockade and occupation of Rhodes. During the period, the newspaper tried to inform the public about the motions of the Italian armada based on the foreign media. In İkdam,occupation of the islands was reported with regard to European conjuncture and commented that Greeks tried to benefit from the condition, especially from the situation of the Dodecanese Islands. Şehbal reported mostly the phases of war taking place in Tripoli. There was a sufficient number of visual elements in the magazine, including pictures of islands under Italian assault such as Rhodes. This broadcasting policy can be considered as a feature that provided integrality and complementation in terms of broadcasts of newspapers such as İkdam as well as formation of the feeling of nostalgia for losing the Dodecanese Islands. This study aims at analyzing how the Ottoman media regarded the Italian assault of the Dodecanese Islands and how they published it based on two media organs with different qualities.