KENTLEŞMENİN BİYOKLİMATİK KONFOR ŞARTLARI ÜZERİNE ETKİLERİ; BOLU ÖRNEĞİ


Kazancı Altınok G.

III. Uluslararası Şehir, Çevre, Sağlık Konferansı-2021, Ankara, Türkiye, 16 - 21 Nisan 2021, ss.288-289

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Ankara
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.288-289
  • İstanbul Teknik Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Doğal ya da antropojenik etkiler sonrasında ortaya çıkan iklim değişikliği, yerküre ekosistemi ve insan yaşamının sürdürülebilirliğini olumsuz yönde etkileyen en önemli sorunlardan biridir. Arazi kullanımındaki değişiklikler, hızlı nüfus artışı, sanayi gelişmeleri, fosil yakıt kullanımı vb. faktörler atmosferde biriken sera gazlarının arttırarak, küresel ısınmayı hızlandırmaktadır. Araştırmalara göre dünya nüfusunun yarısından fazlası şehirlerde veya şehir merkezlerinde yaşamaktadır. Bunun sonucu olarak yapılaşmanın artması ile kentlerde algılanan insan termal konfor şartlarının arttığı, kentlerin mikro iklimsel yapısında değişimler meydana geldiği ve bölgesel ısınmalar oluştuğu belirtilmektedir.Bu çalışmada ortalama yükseltisi 600 - 900 metreler arasında kurulan, orta büyüklükteki Bolu’da kentleşmenin insan termal konfor şartları üzerine etkileri incelenmiştir. Çalışmada kentsel alanı temsilen 743 metrede yükseltide yer alan17070 nolu Bolu meteoroloji istasyonu ile kırsal alanı temsilen 948 metrede yükseltide 17637 nolu Bolu Dağı meteoroloji istasyonlarının ölçüm verileri kullanılmıştır. Meteoroloji istasyonlarının 2010 – 2019 yılları arası 10 yıllık sıcaklık, nispi nem, rüzgâr hızı ve bulutluluk verileri kullanılmıştır. Yöntem olarak biyoklimatik konfor çalışmalarında birçok etkeni bir arada hesaplayan ve Dünya’da bu tür çalışmalarda yaygın kullanılan RayMan modeli aracılığıyla PET (Physiological Equivalent Temperature) indisi kullanılmıştır. İnsan biyoklimatik konfor şartları her iki istasyon için de yılın birinci gününden sonuncu gününe kadar hesaplanmıştır. Elde edilen değerler on günlük aralıklarla termal algılamalara göre farklı renklerle grafiklere aktarılmıştır. Ortalama, minimum ve maksimum PET değerleri karşılaştırılmıştır. Çalışma sonucunda kır istasyonu ile kent istasyonu arasında yaz mevsiminde çok büyük farklılıklar görülmüştür. Yaz mevsiminde kırsal istasyonda ”konforlu” şartlar algılanırken, kent istasyonunda ”sıcak” stresleri algılanmaktadır. Ortalama, minimum ve maksimum PET değerleri karşılaştırıldığında da en yüksek farklılıkların yaz mevsiminde olduğu gözlenmiştir. Ortalama değerlere göre iki istasyon arasında kış mevsiminde 6 ˚C PET farkı yaşanırken, yaz mevsiminde 11 ˚C PET farkı yaşanmaktadır. İki istasyon arasında yaklaşık 15 km mesafe ve 205 metre yükselti farkı bulunmasına rağmen çok büyük oranda termal farklılıklar tespit edilmiştir. Karadeniz iklimi yaşanan ve yeşil doğası ile bilinen Bolu’da kentleşmeye bağlı olarak insan termal konfor şartları özellikle yaz mevsiminde halk sağlığını tehdit edecek şekilde boğucu sıcak streslerine maruz kalmaktadır. Kentleşmenin insan biyoklimatik konfor şartlarına etkilerini azaltmak ve sürdürülebilir şehircilik için kentsel planlamalar yapılması gerekmektedir. Sürdürülebilirlik ve çevreci anlayışla ile kentsel planlama ve coğrafi bakış açısıyla kent termal konfor modelleri geliştirilmelidir.