Research Information System
3. Ulusal Kutup Bilimleri Çalıştayı, Ankara, Turkey, 5 - 06 September 2019, pp.138-139
Fitoplanktonlar (mikro-algler)
fotosentez ve karbon döngüsünde önemli roller üstlenmektedir. Antarktika, iklim
değişiminden en çok etkilenen bölgelerin başında gelmesine rağmen bu bölgedeki tatlı
su ekosistemlerindeki birincil üretim ve fitoplankton biyo-çeşitliliği henüz yeterince
ortaya konulmamıştır. Fitoplanktonların değişen çevre koşulları karşında verecekleri
tepkileri daha iyi anlayabilmek için bölgedeki fitoplankton türlerinin tespit
edilmesine ihtiyaç vardır. Ancak, kutup bölgeleri gibi ekstrem ortamlarda arazi
şartlarının zorluğu, örneklerin nakli, örnek miktarlarının kısıtlı olması ve bölgedeki
fitoplankton taksonomisi konusunda uzman bilim insanlarının azlığı gibi zorluklar,
fitoplankton tanımlamada birden fazla yöntemin kullanımı ihtiyacını doğurmaktadır.
Bu çalışma ile Antarktika King George Adası göllerindeki fitoplankton
çeşitliliği ilk defa (a) ışık mikroskobu, (b) taramalı elektron mikroskobu
(SEM) ve (c) moleküler (eDNA) yöntemler bir arada kullanılarak ortaya
konulacaktır. Çalışmada, Antarktik Peninsula’da yer alan King George Adası’nda
bulunan Fildes ve Ardley Yarımadalarından örneklenmiş olan göl suyu ve filtre
örnekleri kullanılarak göllerdeki fitoplankton türlerinin tespit edilmesi
amaçlanmaktadır.
Işık mikroskopu ile elde edilen ilksel
bulgular, göllerdeki
baskın fitoplankton çeşidinin diatomlar olduğunu göstermiştir. Diatomlara ek
olarak bir dinofilogellat türü olan Dissodinium
sp. bulunmuştur. İncelenmiş olan diatomların boyutları yaklaşık 5-50 µm
aralığında değişmektedir. Çeşitli form ve boyutlarda olan bu diatom türlerinin
tanımlanmasında kapakçık şekli, rafe varlığı, rafe görünümü, striae çizgileri
ve kapakçık simetrisi gibi başlıca morfolojik özellikler değerlendirilmiştir. Şu
ana kadar tespit edilen diatom türleri; Achanthidium
modestiforme, Achanthidium minutissum, Pinnularia laperaousei, Diatomella
balfariana, Chamaepinnularia deltaica’dır. Henüz tür bazında tanımlanamamış çeşitli Pinnularia, Nitzschia, Navicula, Didymosphenia, Laticula cinsleri
de tespit edilmiştir. Fitoplanktonların kapakçık yapılarının daha net
görüntülenmesi amacı ile taramalı elektron mikroskobu ile de görüntüleme
gerçekleştirilecektir. Ayrıca, eDNA yöntemi kullanılarak diatomların genetik bilgileri
ışığında tüm türlerin belirlenmesi hedeflenmektedir. Özellikle, Ardley Yarımadasında yer alan Pond
2 gölündeki fitoplankton çeşidi ve miktarının yüksekliği, Fildes ve Ardley Yarımadalarındaki
birincil üretimdeki kayda değer farklılığa işaret etmektedir. Taksonomi belirlemeye ek olarak, minimum örnek
miktarlarıyla maksimum fitoplankton tür tayini elde edebilmek için pratik uygulanabilecek
bir protokol oluşturulması hedeflenmektedir.