Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2010
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: DUYGU TOKALAKOĞLU
Danışman: Elçin Filiz Taş
Özet:
Kamu inşaat sektörü, halkın ve devletin ihtiyaçlarına yanıt vermekle yükümlü kamu yapılarının üretimini esas aldığından, tüm inşaat sektörü bileşenleri arasında oldukça önemli ve geniş kapsamlı bir konumda yer almaktadır. Üretilen yapıların kamuya hizmet verecek olmaları ve devlet tarafından kısıtlı bir bütçe ile finanse ediliyor olmaları bu yapıların inşaatındaki süre?maliyet?kalite kısıtlarının önemini arttırmaktadır.Yapı üretim sürecinin tasarım öncesi, tasarım, ihale, yapım, teslim, kullanım ve yok etme gibi evrelerden oluştuğu göz önüne alındığında, yapının maliyetine yönelik tahmin ve hesapların da bu evrelerde tekrar edilen bir husus olduğu düşünülebilir. Özellikle tasarım evresi süresince hesaplanması yinelenen maliyet, bu evrenin farklı aşamalarında giderek artan detaylar sayesinde gerçeğe yaklaşmaktadır. Bu sebeple, tasarımın ilk aşamalarında tahmin edilebilen maliyet, tasarımın son aşamasında gerçeğe yakın olarak hesaplanabilmektedir ve bu tez çalışmasının temelini oluşturan yaklaşık maliyet hesabı olarak ifade edilmektedir.Yapı yaklaşık maliyeti, geleneksel proje teslim sistemi ile gerçekleştirilen kamu inşaatlarında, yapı üretim sürecinin tasarım evresi sonunda idare adına hesaplanır ve ilgili yapım işinin tüm imalat kalemlerinin parasal değerinin toplamını ifade eder. İhale evresinde, yükleniciler tarafından gelen teklifler idare tarafından ihale öncesi hesaplanan yapı yaklaşık maliyeti hesabı ile karşılaştırılarak değerlendirilmektedir. Bununla birlikte, söz konusu yapım işinin maliyetinin idarece ayrılmış bütçenin sınırlarında kalıp kalmadığı hususu da, yapı yaklaşık maliyeti hesaplanarak kesinleştirilmektedir. Bu sebeplerle, yapı yaklaşık maliyeti hesabı, idare açısından önemli olmaktadır.Yurt dışı kamu inşaat sektöründe kullanılan yapı yaklaşık maliyet hesaplama kuralları incelendiğinde, bu kuralların detay seviyesinde geliştirilmiş yaklaşık maliyet şartnamesi ya da prosedürleri olduğu tespit edilmiştir.Aynı durum Türkiye için incelenmiştir. Türkiye'deki kamu yapıları inşaatında esas alınan ve uyulmakla yükümlü olunan Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği'nin yaklaşık maliyetle ilgili maddeleri bulunmaktadır. Tüm kamu kurumlarına ait yaklaşık maliyet hesabı, bu maddeler esas alınarak yapılmaktadır.Türkiye'de, esas alınmakla zorunlu olunan bu Yönetmelik, hukuki bir doküman olması sebebiyle tüm kamu kurumlarına yönelik genel bilgileri içermektedir. Detay seviyesinde yaklaşık maliyet hesabı ile ilgili maddeleri çok yetersiz kalmaktadır.Bu tez çalışması kapsamında bazı kamu kurumları ile görüşülmüş, yaklaşık maliyet hesaplama konusunda karşılaştıkları zorluklar üzerinde durulmuştur. Yönetmelik'in yetersiz kaldığı hususlar bu kamu kurumlarınca da belirtilmiştir.Kurumların karşılaştığı zorlukların mevcut Yönetmelik ile çözümü mümkün değildir. Dolayısıyla, kamu kurumlarının yaklaşık maliyet hesaplarken karşılaştıkları problemleri çözmeye yönelik olarak oluşturulmuş ve detay seviyesinde geliştirilmiş bir yaklaşık maliyet hesabı şartnamesi ya da prosedürlerinin hazırlanması gereklidir.İstanbul Teknik Üniversitesi de bir kamu kurumudur. Diğer kamu kurumları gibi bina inşaatı ihalelerinde çeşitli problemlerle karşılaşmakta ve Yönetmelik kapsamında bu problemleri çözmek durumunda kalmaktadır. Bu sebeple, bu problemlerin giderilmesi amacı ile, mevcut Yönetmelik ile uyumlu ancak bilgi kapsam ve derinliği bakımından geliştirilerek, anlatım dilinin yalın ve açık olarak kullanıldığı bir yaklaşık maliyet hesabı şartnamesi oluşturulmuştur.Bu tez çalışmasına konu olan yaklaşık maliyet hesabı şartnamesi aynı zamanda İTÜ Rektörlüğü tarafından desteklenen, İTÜ İnşaatları Projeleri, İhaleleri ve Yapımı için Sistem ve Format Geliştirme Projesi kapsamındadır. Bu proje ile, İTÜ'ye ait yapım projelerinde kullanılacak olan kural ve prosedürlerin geliştirilmesi ve bu kural ve prosedürlerin uygulamaya geçirilmesi ile daha ekonomik ve kaliteli yapım projeleri gerçekleştirilecektir.Bu şartname, yaklaşık maliyetin hesaplanması sürecinde izlenmesi gereken adımları kurallaştırmış; uyulması gereken standart bir süreç haline getirmiştir. Algıyı arttırması ve yorum farklılıklarına sebebiyet vermemesi amacı ile, bu adım ve kurallar akış diyagramları görselleri ile desteklenmiştir. Bununla birlikte, yaklaşık maliyet hesaplama sürecinde kullanılması gereken dokümanlar standart formlar haline getirilmiş; ne zaman, nasıl ve kim tarafından doldurulmaları gerektiği açıklanmıştır.İTÜ İnşaatları Projelendirme İhale ve Yapım El Kitabı-Yaklaşık Maliyet Hesabı Şartnamesi ile İTÜ'nün yaptıracağı binaların yaklaşık maliyet hesabı süreçleri standart, daha doğru ve kontrollü adımlar ile ilerleyecek; sonuç ürün olan yapılar daha ekonomik olarak ve İTÜ tarafından belirlenen kalite standartlarında gerçekleştirilecektir.İTÜ adına geliştirilen bu yaklaşık maliyet hesabı şartnamesi, Türkiye'deki tüm kamu kurumları tarafından uygulanabilecek bir yapıda ve detay seviyesinde geliştirilmiştir. Geliştirilen bu şartname ile İTÜ, ülkemizdeki diğer üniversiteler ve kamu kurumları için bir öncülük görevi üstlenmiştir.Türkiye'deki kamu inşaat sektöründe bir örnek teşkil eden İTÜ İnşaatları Projelendirme İhale ve Yapım El Kitabı-Yaklaşık Maliyet Hesabı Şartnamesi'nin tüm kamu kurumlarınca uygulanabileceği önerilmektedir. Bu sayede, tüm kamu kurumlarının yapım işlerindeki yaklaşık maliyetin, doğru ve kontrollü bir şekilde hesaplanmasının sağlanacağı; hesaplanma sürecinde yapılan hataların azalacağı ve sonuç olarak, inşa edilecek kamu yapılarının daha ekonomik ve kurumca belirlenmiş kalitede gerçekleşebileceği düşünülmektedir.Türkiye ekonomisinin lokomotif sektörü olan inşaat sektörünün önemli bir parçası olan kamu inşaatlarındaki bu gelişmenin, tüm ülke ekonomisi adına faydalı sonuçlar doğuracağı kaçınılmazdır.