Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Ayşe Nur Çekirdek
Danışman: Elçin Filiz Taş
Özet:
Yapım projelerinde, maliyetlerin beklenenden yüksek çıkması, finansal planlamanın kötü yapılması ve işin müşteriye zamanında teslim edilememesi gibi önemli problemlerle karşılaşılmaktadır. Bu problemler yapım projelerinin performansını ve verimliliğini düşürmektedir. Bu duruma sebep olan en önemli faktörlerden biri tekrarlanan işlerdir. Proje sürecinde, hatalar, ihmaller ve değişiklikler sıklıkla meydana gelir ve bu durum proje sürecinin farklı aşamalarında tekrarlanan işlere yol açmaktadır. Birçok ülkede yapılan çalışmalar, tekrarlanan işlerin, farklı iş kategorilerinin maliyetini % 3 ile % 30 arasında arttırdığını ve farklı çalışma kategorilerinde gecikmelere neden olduğunu göstermiştir. Bu gecikmelerin planlanan sürelerinin % 10'dan % 77'ye çıkmasına neden olduğu sonucuna varılmıştır. Ayrıca, tekrarlanan işler, müşterilerin ve yüklenicilerin memnuniyetsizliğine neden olmaktadır. Yurtdışında yapılan çalışmalara bakıldığında, tekrarlanan iş nedenleri, tekrarlanan iş sınıflandırma sistemleri, tekrarlanan işleri azaltmaya yönelik önlemler ile ilgili birçok çalışma bulunmaktadır ve her bir araştırmacı kendi tanım ve yaklaşımını ortaya koyarak araştırmasını yapmıştır. Bu tez kapsamında kullanılan tanım: "İlk yapılış sırasında doğru bir şekilde tamamlanmamış bir işlevin ya da aktivitenin gereksiz bir çaba harcanarak tekrar yapılması işidir." Bu tanım proje sürecinin hem tasarım hem de yapım aşamasını kapsamaktadır. Bu nedenlerden dolayı bu tanım kabul edilerek araştırma yapılmıştır. Tekrarlanan işler yapım projelerinde ekstra maliyete ve süre gecikmesine yol açmaktadır. Proje katılımcıları için ekstra maliyet ve süre gecikmesi ciddi bir problemdir. Bu tez çalışmasının amacı, Türk yapım projelerinde maliyet ve süre gecikmesine yol açan tekrarlanan işlerin sebeplerini ve bu sebeplerin proje performansına etkisini tespit etmektir. Bunun sonucunda ise proje performansını arttırmak için alınacak önlemler hakkında yorum yapılmıştır. Tez kapsamında yapılan alan araştırmasında Türk yapım projelerinde hem tasarım hem de yapım aşamasında bulunan tecrübeli 33 kişi ile yüzyüze görüşme yapılmıştır. Bu görüşmede alan araştırması kapsamında hazırlanan tekrarlanan işlerin oluşma sıklığını ve proje performansına etkisini belirlemek amacıyla anket uygulanmıştır. Anket bulgularına göre tasarım aşamasında en sık karşılaşılan ve proje performansına en çok etki eden tekrarlanan iş sebebi "Statik, elektrik, tesisat ve mimari proje koordinasyon eksikliği"dir. Görüşülen kişiler, Türk yapım projelerinde tasarım aşamasında projeler arasında koordinasyonun olmadığını söylemişlerdir. Bunun azaltılabilmesi için tasarım aşamasında projeler çakıştırılmalı ve daha yapım aşamasına geçmeden yapılabilirlik kontrolleri yapılmalıdır. Yapım aşamasında en sık karşılaşılan ve proje performansına en çok etki eden tekrarlanan iş sebebi "Zaman sınırlandırılmasından kaynaklı baskı"dır. Görüşülen kişiler, Türk yapım projelerindeki zaman sınırlandırmasından dolayı tasarım aşaması bitmeden yapım aşamasına başlanıldığını belirtmişlerdir. Tasarım aşaması bitmeden yapım aşamasına başlanıldığı için proje uyuşmazlıkları, hatalar ya da eksiklikler ile karşılaşılmaktadır. Bu durum da projenin ekstra maliyet ve süre gecikmesi ile sonlanmasına sebep olmaktadır. Bu nedenle görüşülen kişiler verilen sürenin tasarım aşamasında daha verimli kullanılıp tasarım bittikten sonra yapım aşamasına geçilmesi gerektiğini önermektedirler. Dış kaynaklı sebeplere baktığımızda "ekonomik etmenler" en sık karşılaşılan ve proje performansına en çok etki eden tekrarlanan iş sebebidir. Özellikle Türkiye'deki ekonomik dalgalanmalar yapım sektörünü ciddi şekilde etkilemektedir. Bunun için ekonomik dalgalanmalar göz önünde bulundurularak iş planlamaları ve bütçe planlamaları yapılmalıdır. Sonuç olarak hem tasarım hem de yapım aşamasında proje planlamasının ve kontrolünün ve proje planlamasını ve kontrolünü yapan kalifiye kişilerin önemi büyüktür. Firmalar projeye başlamadan önce iş planlaması, bütçe ve yönetim planlaması ve yapım başladıktan sonra düzenli denetlemeler için kaynak ve zaman ayırmalıdır. Görüşülen kişilerin ortak görüşü olarak tekrarlanan işlerin azaltılabilmesi için planlamaya, programlamaya ve proje yönetimine oldukça önem verilmelidir. Tekrarlanan işlerin azaltılması için kaynak ve zaman ayırmayan firmalar, süre gecikmesi ve ekstra maliyetle karşılaşmaya devam edeceklerdir. Bu firmalar zarar etmeyi sürdürecek ve sektördeki rekabet güçlerini kaybedeceklerdir.