Türk Yüklenici İnşaat Firmalarının Uluslararası Projelerde Performansını Etkileyen Faktörlerin Delfi ve AHP Metoduna Göre Önem Sıralarının Belirlenmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2017

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: DENİZ ŞAHİN

Danışman: Elçin Filiz Taş

Özet:

Küreselleşmenin artması, teknolojinin gelişmesi ve uluslararası ticaretin önünün çeşitli ticaret anlaşmaları ile açılması sonucunda, firmalar uluslararası pazarlarda aktif olarak rol almaya başlamışlardır. Uluslararasılaşma eğiliminin artması ile birlikte birçok inşaat firması da uluslararası projeler üstlenmeye başlamıştır. İnşaat sektörü ekonomiye katkı sağlayan öncü sektörler arasında yer almaktadır. Ulusal inşaat sektörü lider sektörlerden biri olmasına rağmen, ekonomik, siyasi ve çevresel nedenler ile durağanlık gösterebilmektedir. Uluslararası inşaat sektöründeki rekabet seviyesi, talep ve karlılık oranları ulusal projelere oranla daha cazip hale gelmektedir. Uluslararası projeler, yeni pazarlara açılabilme, yeni işverenlere ulaşabilme, firmanın bilinirliğinin ve büyüme oranının artması gibi nedenlerle dünyada bulunan yüklenici inşaat firmalarına olduğu gibi, Türk yüklenici inşaat firmaları için de gözde pazar haline gelmiştir. Türk yüklenici inşaat firmaları, üretimi oluşturan faktörlere daha ucuz ve kolay yoldan ulaşabilmek, firmalarını büyütebilmek, uluslararası rekabette yer alarak yeni kullanıcı ve partnerlere ulaşabilmek adına, ulusal inşaat projeleri ile kısıtlı kalmayarak uluslararası inşaat projelerine yönelmişlerdir. Uluslararası inşaat sektörünün pek çok avantajlı yönü bulunmasına rağmen, çok büyük riskler de içermektedir. Uluslararası sektörde karşılaşılan politik, ekonomik, çevresel, sosyal ve kültürel etkenler, dinamiklerin daha fazla değişken olması nedeni ile ulusal sektöre oranla daha fazla risk içermektedir. Bu nedenle, uluslararası projelerde karşılaşılan riskler yüklenici inşaat firmalarına zarar vermekte, firma itibarlarını zedelemekte ve firmaları iflas konumuna dahi getirebilmektedir. Bu çalışma, yüklenici inşaat firmalarının uluslararası projelerde maliyet, süreç ve kalite performansını yükselterek, uluslararası sektördeki risklerden en az seviyede etkilenebilmesi amacı ile gerçekleştirilmiştir. Çalışma içeriğinde ilk olarak, uluslararasılaşma kavramı, inşaat firmalarının ve Türk inşaat firmalarının uluslararasılaşması üzerine araştırmalar yapılmış ve çalışmanın 2. bölümünde bulgulara yer verilmiştir. Çalışma içeriğinde daha sonra literatür araştırması yapılarak, yüklenici inşaat firmalarının uluslararası projelerde performansını etkileyen faktörler belirlenmiş ve çalışmanın 3. bölümünde incelemelere yer verilmiştir. Literatür araştırması doğrultusunda yüklenici inşaat firmalarının uluslararası projelerde performansını etkileyen faktörler, pazar ülke faktörleri, firma faktörleri ve proje faktörleri olmak üzere üç ana başlıkta toplanmıştır. Ana başlıkları oluşturan alt faktörler de literatür araştırması doğrultusunda belirlenmiş ve her faktörün uluslararası projelerin performansına olan etkileri çalışmanın 3. bölümünde incelenmiştir. Her ülkede bulunan yüklenici inşaat firmaları, uluslararası proje performansını etkileyen faktörlerden farklı oranlarda etkilenmektedir. Kimisi için bazı faktörler projeyi yüksek oranlarda etkilerken, kimisi için projeyi çok az oranda etkilemektedir. Bu nedenle çalışmanın 4. bölümünde, Türk yüklenici inşaat firmaları için, literatür araştırması doğrultusunda belirlenen, yüklenici inşaat firmalarının uluslararası projelerde performansını etkileyen faktörlerin önem sıraları araştırılmıştır. Uluslararası inşaat projelerinde başarılı Türk yüklenici inşaat firmaları ile konu hakkında anket düzenlenmiştir. Anket sonuçları AHP ve Delfi Metodu kullanılarak analiz edilmiş ve ulaşılan sonuçlar çalışmanın 4. bölümünde incelenmiştir. Sonuç olarak, Türk yüklenici inşaat firmalarının uluslararası projelerde performansını etkileyen faktörlerin önem sıraları belirlenmiştir. Çalışma sonucunda ulaşılan bilgi ile uluslararası projelerde aktif olarak rol oynayan Türk yüklenici inşaat firmaları ve uluslararası projeleri üstlenmeyi düşünen Türk yüklenici inşaat firmaları, stratejilerine uygun doğru pazar ülke ve uluslararası proje seçimini yapabilecek ve firmalarının geliştirilmesi gereken yönlerini saptayarak gerekli önlemleri alabileceklerdir.