Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimari Tasarımda Bilişim, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: YUNUS AN
Asıl Danışman (Eş Danışmanlı Tezler İçin): Sema Alaçam
Eş Danışman: Şehnaz Cenani Durmazoğlu
Özet:
Kilim dokumacılığı, Anadolu'da yüzyıllar öncesine uzanan geleneksel bir üretim yöntemidir. Bilinen en eski dokuma türlerinden biri olan kilimler, zengin geometrik ilişkiler barındırmaktadır. Yüzyıllar içinde her yörenin kendi kültürü, dokuma biçimleri oluşmuş ve dokumacıların yaratıcılıkları ile büyük bir çeşitlilik doğmuştur. Bu kültürel mirasın analiz edilip, hesaplamalı tasarım araçları ile yeniden yorumlanması çalışmanın çıkış noktasıdır. Kaynağı gerek karmaşık doğal oluşumlar gerekse insan eliyle yapılmış yapılı çevre olsun, herhangi bir örüntünün geometrik kurallar ve ilişkilerle çözümlenerek üretken bir biçimde yeniden üretimi mimarlık alanında özellikle 1970'lerden itibaren oldukça çalışılmış bir konudur (Salingaros, 1996; Salingaros, 1999). Çeşitli bağlamlarda ve farklı ölçeklerde yapılan bu araştırmalarının ortak paydası, tasarım sürecine hız kazandırmak, tasarım için ayrılan zamanın etkin kullanımını sağlamak, bu süre içinde elde edilen alternatif sayısını arttırmak ve tasarıma etki eden parametrelerde değişiklikler yapılmasına olanak sağlayarak kullanıcıya farklı tasarım alternatifleri sunmaktır. Bu çalışma kapsamında ise veri kaynağı olarak Anadolu Kilim motiflerine odaklanılmıştır. Kilimlerin üretim biçimleri, motif bilgisinin matris tabanlı bir ızgara sistemi ile temsil edilmelerine olanak sağlamıştır. Tez kapsamında bu temsil tekniğinden faydalanılarak, mevcut kilimler ve kilim motifleri analiz edilmiş ve hesaplamalı tasarım araçları ile yeniden temsil edilmiştir. Bu analizler doğrultusunda elde edilen sonuçlar, geliştirilmek istenen uygulamanın temelini oluşturmuştur. Yaratıcı bir süreç için rastgelelik kavramının üzerinde durulmuştur. Bilgi ve hesaplamalı tasarım araçlarının sağladığı imkanlar ile rastgelelik, öngörülmez olanı üretebilmek için zemin hazırlamaktadır. Yaratıcı bir süreci destekleyebilmek için sadece algoritmaya bağlı kalmak tartışılan bir konu olmakla beraber günümüzde yeterli olmadığı görülmektedir. Algoritmanın bize sağladığı olasılıklar kümesine bilgi ve insan faktörünün dahil edilmesi yaratıcı bir ürün elde etme olasılığını arttırmaktadır. Bilgi ile birlikte gelen değerlendirme şansı, öngörülemeyen yaratıcılığın ortaya çıkmasını sağlayabilir. Kilimlerdeki motiflerin oluşturulmasında simetri en temel geometrik kural olarak karşımıza çıkar. Çalışma kapsamında ilk olarak simetri ve rastgelelik kullanılarak, matris tabanlı bir altlık üzerinden motif üretimi gerçekleştirilmiştir. Daha sonraki aşamada simetriye bağlı kalmadan kurallar ve rastgelelik kullanılarak bir üretim gerçekleştirilmiştir. Simetriden farklı olarak oluşan asimetrik kompozisyonlarda istenilen motif algısının oluşmadığı gözlemlenmiştir. Bir sonraki aşamada kurallar, simetri ve rastgelelik ile motif üretimi gerçekleştirilmiştir. Sonuçlar karşılaştırıldığında kurallar ile üretim yapıldığında sonuçların birbirine benzer olmasına yol açtığı anlaşılmıştır. Uygulama bu sonuçlar dikkate alınarak oluşturulmuştur. Orta ve büyük ölçekli motifler oluşturulurken Salingaros'un üzerinde durduğu gibi alt motiflerin oluşturulmasına imkan tanınmıştır. Uygulama ile motif oluşturulurken kullanıcı doluluk ve boşluk oranlarına, simetrilere karar vererek bu sürece dahil olmuştur. Üretilen motifler sisteme kaydedilerek daha sonraki aşamada kilim oluşturmak için bir veri tabanı oluşturulması sağlanmıştır. Bu çalışmada yöresel kilimlerden analiz edilerek oluşturulmuş, uygulamadaki mevcut kilim motiflerinden ya da kullanıcının kendi oluşturduğu veri tabanındaki motiflerden biri seçilerek kilimler oluşturulmuştur. Elde edilen sonuç ürünler üzerinden, hesaplamalı tasarım araçlarının tasarım için ayrılan zamanın etkin kullanılmasını sağlaması ve kullanıcıya sağladığı farklı tasarım alternatifleri tartışılmıştır. Geliştirilen algoritma, onunla ilişkilendirilen parametrelere bağlı olarak desen üretimi, cephe üretimi, form üretimi gibi çeşitli fonksiyonlarda kullanılma potansiyeli taşımaktadır.