Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Teknik Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Oyun ve Etkileşim Teknolojileri, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: İngilizce
Öğrenci: CAN ÖZMEN
Danışman: Sema Alaçam
Özet:
Prosedürel Modelleme ve Prosedürel İçerik Üretimi yaklaşık kırk sene zarfında hem araştırma hem uygulama alanı olarak süregelmiş bir konudur. Ayrıca, Prosedürel Modelleme bir çatı terim olup, bir çok medya içeriği üretim pratiğini kapsamakta ve belirli girdiler ile istenilen çıktıyı meydana getiren bir üretken sistem olarak tanımlanmaktadır. Günümüzde dijitalleşmenin hız kazanması ile oyunlara olan ilgi ve birey başına düşen oyun oynama süreleri artmış olup, buna bağlı olarak oyun içeriği ihtiyacı da artış göstermiştir. Oyun oynanış alışkanlıklarının ve sürelerinin değişmesi, açık dünya oyunlarına olan ilgiyi de arttırmıştır. Açık dünya oyunları özetle düzlemsel olmayan bir oyun akşına sahip, oyuncuya ana hikaye ve yan görevleri takip etme seçeneği veren oyunlardır. Açık dünya oyunlarında görece büyük harita ve evrenler bulunduğundan, bu ihtiyacın karşılanabilmesi için üretken sistemler gerekliliği oluşmuştur. Prosedürel Modelleme bu ihtiyacın karşılanmasında rol oynar. Oyun geliştirmede Prosedürel Yaklaşımlar içerik üretim hızını ve miktarını arttırmasına ek olarak, içerik üreticilerine seçenek sunmaları ile de geliştirme sürecine katkıda bulunurlar. Prosedürel Modellemenin önemli faydalarından biri de oyun üretim sürecinde emek ve bütçeden tasarruf sağlarken, oyunlara gerçekçilik ve çekicilik katmalarıdır. Oyun üretiminde pek çok disiplinde kullanılan Prosedürel Yaklaşımların uygulama alanları: modelleme, giydirme, hikaye, simülasyon, ses ve oyun tasarımı olarak sıralanabilir. Ek olarak, oyun yapım süreçlerinin erken aşamalarından itibaren oyun alanı ölçeğini arttırmak ve oyuncu deneyimine yeni katmanlar eklemek adına Prosedürel Yaklaşımlar önem kazanmıştır. Bunlara ilaveten, oyuncu bağlılığını arttırma motivasyonu ile ticari oyunlar, Prosedürel Yaklaşımları, hem içerik hacmi hem de içerik çeşitliliği için kullanmaktadırlar. Etkileşebilecek daha çok içerik, oyun oynama ve oyuna bağlılık süresini arttırmakta, finansal açıdan oyun şirketlerinin ticari motivasyonunu oluşturmaktadır. Dijital oyun yapım süreçlerinde yaygınlaşan bu yaklaşımın, erken dönem örneklerinden bir tanesi rol yapma oyunlarında hikaye tabanlı dehliz üretimi için rastgeleliği kullanmıdır. Rogue ve Elite adlı oyunlar, erken dönem uygulamaları olsa dahi, oyun yapım sürecinde Prosedürel İçerik Üretimi/Prosedürel Yaklaşımlar belirli alanlarda kullanılmış ve gelişmiş, genel kullanıma hizmet eden bir faza geçememiştir. Oyun projesi özelinde üretilen araçlar, genel kullanıma geçememiş, özel bir iş gücü gerektiren bu yaklaşımların genelde kullanılamaması, yaygınlaşması için engel teşkil etmiştir. Prosedürel İçerik Üretimi/Prosedürel Yaklaşımlar'ın ilk ortaya çıktığı dönemde hızlı yayılım göstermemesinin başlıca sebepleri arasında donanım (oyun geliştirme araçlarındaki eksiklikler), yazılım (algoritmaların kısıtlı olması), uzman sayısının azlığı olarak sıralanabilir. Günümze gelene kadarki süreçte, Prosedürel Yaklaşımların hem oyun sektörü, hem akademideki kullanım ve araştırmaları artmıştır. Oyun Sektörü'nün gelişimi ile proje ölçekleri büyümüş, projeler seneler boyu sürer hale gelmiştir. Bu durum, firmaların finansal olarak kârlı oyun yapabilme yeteneğini zayıflatmıştır. Bunlara ek olarak, bir öngörü oyun yapım sürecinde bazı tasarım ve sanat çalışanlarının, Prosedürel veya Üretken algoritmalar ile değiştirilmesinin, kaliteyi sabit tutarken ucuz ve hızlı üretim yapılabileceğini savunmaktadır. Bu durum tasarımcının gelecekteki iş yapış şeklini değiştirebileceği ihtimali ile çalışma kapsamında incelenmiştir. Ayrıca, başka bir tartışma da Prosedürel yaklaşımların sanatçı yaratıcılığına ve küçük grupların bile büyük projeler yapmasına olumlu katkı sunacağını belirtmektedir. Bu durum oyun platformlarındaki referans tarih baz alınarak Prosedürel Yaklaşımlar ile üretilen oyunların, bağımsız geliştiricelerin oyun yayınlama sayısını arttırması ile açıklanmıştır. Bağımsız geliştirici modeli ise, firmaların görece az yatırım ve çalışan ile üretim yapma şeklidir. Bağımsız geliştirici modeli ile çalışan firmalarda çoğunlukla iş gücünün sınırlı olduğu görülmektedir. Bu bağlamda Prosedürel Yaklaşımların veri yükseltgeme özelliğinin (data amplifier), bağımsız geliştirici modeli ile çalışan oyun firmaları için bir fırsat oluşturduğu düşünülmektedir. Prosedürel Modelleme çıktılarına kıyasla insan gücü hem yavaş hem de pahalı kalmaktadır. Fakat oyun üretiminde her içeriğin prosedürel olarak üretilmesi, üretim süreci ve hesaplama konularında maliyet yaratması nedeni yüzünden tercih edilmemektedir. Argüman, analiz bölümünde daha detaylı işlenecektir. Bağımsız geliştiricilerin dışında, büyük ölçekli oyun üreticisi ve yayıncı firmalar da Prosedürel Yaklaşımların bu avantajlarını kullanmaktadırlar. Ayrıca bu firmalardaki kaynak ve ekip hacimleri göz önüne alındığında, Prosedürel Yaklaşımları, oyun üretiminde daha sistematik kullandıkları gözlemlenmiştir. Prosedürel yaklaşımların oyun üretim sürecinde yanıt verdiği alanlardan biri de optimizasyondur. Optimizasyon teknikleri, oyunun parça ya da bütünsel verisinin sıkıştırılması ve rafine bir şekilde kurgulanmasına olanak sağlarken, görece büyük dosya boyutlarındaki oyunların üretilebilmesini ve bu oyunların kullanıcı sisteminde efektif şekilde çalıştırılmasını destekler. Prosedürel Yaklaşımlar ile istenilen geometri, istenilen zamanda üretilip bellek optimizasyonu sağlanmış olur. Bilgisayar donanımındaki bu optimizasyon görsel verinin etkin kullanılmasına olanak verir. Ayrıca oyun içindeki verilerden yararlanılarak, oyun çalışır halde üretim yapan Prosedürel Sistemler (Online Procedural Generation) etkileşimli içerik üretimi ile oyun deneyimine katkı sunar. Tez kapsamında bu üretim şeklinin kullanıldığı No Man's Sky oyunu örneği incelenmiştir. Bunlara ek olarak, oyun öncesi üretim yapan Prosedürel Sistemler (Offline Procedural Generation) kapsamında ticari oyunlar incelenmiş olup, oyun yaratım sürecinde Prosedürel olarak yaratılan araçlar ve yaklaşımlar açıklanmıştır. Bu çalışmanın odak noktası, Açık Dünya Oyun üretiminde, oyun sanatçısı, teknik sanatçı ve Prosedürel Modelleme Araçları arasındaki ilişkiyi, oyun sanatçısı perspektifinden ele alıp, konu hakkında literatür ve profesyonel yaklaşımları ışığında bir görü ortaya koymaktır. Prosedürel yaklaşımlar Açık Dünya Oyun üretimlerinde pek çok alanda kullanılmaktadır. Prosedürel Yaklaşımlar hakkında, çalışmaya zemin oluşturan literatür verisi, iki ana başlık altında incelenmiştir: Açık Dünya Oyunlarında Prosedürel İçerik Üretimi ve Oyun Geliştirmede Prosedürel İçerik Üretimi, Aktör ve Süreçler. Açık Dünya Oyunlarında Prosedürel İçerik Üretimi ve Oyun Geliştirmede Prosedürel İçerik Üretimi ana başlığı, üç alt başlık altında incelenmiştir: Açık Dünya Bileşenleri (Arazi, Bitki, Yapılı Çevre), İçerik Tipleri (Model ve Kaplamalar) ve Araçlar/Algoritmalar (Sanatçı Dostu Araçlar, Prosedürel İçerik Üretimi için Oyun Motorları ve Eklentiler). Prosedürel Yaklaşımlar oyun üretiminde pek çok alanda kullanılmasına karşılık, çalışma kapsamında açık dünya çevre elementlerine, modelleme ve kaplama konuları üzerinden odaklanılacaktır. Ayrıca sanatçı perspektifinden ele alınan Prosedürel Yaklaşımlar için güncel araçlar da tanıtılacaktır. Bu araçlar oyun firmaları bünyesinde üretilebileceği gibi, oyun motorları marketlerinde eklenti olarak da yer almakta olup, güncel olarak daha ulaşılabilir konumdadırlar. Fakat üretim ölçeği ve özel ihtiyaçlara göre bu araçların çeşitlenebileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Oyun üretimlerinde Prosedürel Yaklaşımlar, sadece teknik üretim aşamalarında değil, konsept üretiminde de hız ve çeşitlilik özellikleri ile avantaj sunar. Oyun prototipleri üretiminde görece ham bir çevrede, basit bir harita kurgusu ile oyun dinamikleri ve oynanış test edilir. Bu aşamalarda Prosedürel Yaklaşımların, oyun üretici aktörlere sağladığı hızlı geri dönüşler ve varyasyonlar, sürece katkı sunar. Ayrıca Prosedürel Yaklaşımlar, konsept sanat içerikleri üretiminde de kullanılmakta olup, bu alanda da hem kulanıcı dostu olması hem de sağladığı hız ile, dijital sanat programları içinde de kendine yer bulmaya başlamıştır. Prosedürel Yaklaşımlar ve el üretiminin beraber kullanılabildiği konsept tasarım süreci, oyun üretim sürecinin ilk girdilerinden olması ile de Prosedürel Yaklaşımların oyun sürecinin tamamına yayıldığının göstergesi olarak da kabul edilebilir. Oyun Geliştirmede Prosedürel İçerik Üretimi, Aktör ve Süreçler ana başlığı da üç alt başlık altında incelenmiştir: Konsept Tasarım ve Prosedürel İçerik Üretimi, Oyun Sanatçısı ve Prosedürel İçerik Üretimi İlişkisi, Zanaat ve Otomasyon. Çalışmada iki katmanlı nitel analiz yönteminden yararlanılmıştır. Bu katmanlar pilot çalışma ve yarı strüktüre edilmiş uzman röportajlarıdır. Pilot çalışma kapsamında literatürden elde edilen ucu açık sorular iki profesyonele yöneltilmiş olup, buradan elde edilen veri, ana çalışma kapsamını oluşturmuştur. Pilot çalışmadan elde edilen veri, literatür araştırması ile tekrar değerlendirilip ana röportaj soruları oluşturulmuştur. Ana çalışma kapsamında dokuz profesyonel ile yapılan röportajlar, sonuç bölümünde analiz edilmiştir. Röportaj metinlerinin dökümünden elde edilen deşifreler, 1.özelleşme (Specification in the use of PA), 2.araçlar (PCG Tools), 3.özelleşmiş (Customized Tools – Standalone Need) araçlar/bağımsız araç ihtiyacı, 4.sanat-yönetilebilir/sanatçı dostu arayüzler(Art Directable – Artist Friendly Tools), 5.kavramsal tasarımda Prosedürel Yaklaşımlar (Conceptual Design of Games within PCG), 6.zanaat-otomatize üretim (Handcraft vs Automatization), 7.hikayede özelleşme (Customization in Narration), 8.çevrimiçi-çevrimdışı üretim (Online–Offline Generation), 9.ileri becerilere olan ihtiyaç (Need for Advanced Skills), 10.küçük ölçekli firmalar için fırsatlar (Opportunities for Indie – Small Sized Studios) lensleri ışığında incelenmiştir. Çalışma kapsamında katılımcılara son soru olarak gelecek öngörüleri sorulmuştur. Günümüzde ve gelecekte, Prosedürel Yaklaşımların, Yapay Zeka ile nasıl bir ilişki kurduğu açıklanmış, gelecek öngörülerinde konu hakkında uzman görüşlerine yer verilmiştir. Ayrıca bu kapsamda sanatçıların Prosedürel Yaklaşımlar ile gelecekte nasıl ilişkileneceği tartışılmıştır.